Bjarmi - 01.06.1999, Blaðsíða 4

Þórarinn Björnsson

Saltjairoar
Brot úr sögu hugsjóna og hjálparstarfs KFUM og KFUK ífortíð og nútíð
Kristilegt félag ungra manna
(KFUM) og Kristilegt félag
ungra kvenna (KFUK) fagna
um þessar mundir aldaraf-
mæli sínu hér á landi.
Þekktust eru félögin án efa fyrir afar
fjölþætt æskulýðs- og félagsstarf á lið-
inni öld og farsælt sumarbúðastarf í
áratugi. í þessum pistli verður sú saga
ekki rakin en sjónum beint að upphaf-
legri hugsjón stofnenda félaganna og
þeim afmarkaða þætti er lýtur að félags-
legu hjálpar- og umbótastarfi KFUM og
KFUK í einhverri mynd. Reynt verður
að varpa ljósi á þann þátt í sögulegu og
alþjóðlegu samhengi.
Stríðsátök og nýtt starf
meðalkvenna
Að vissu leyti má segja að stríðsátök á
Krímskaga við Svartahaf hafi átt sinn
þátt í upphafi KFUK í heiminum árið
1855. Rússar vildu um það leyti vinna
ný lönd í suðri en Englendingar lögðust
á sveif með Týrkjum og Frökkum til að
hindra framrás rússneska bjarnarins.
Það tókst en Krímstríðið kostaði fómir.
Á Englandi snerti stríðið mörg heimili
og í smábænum Barnet stóð prestur
staðarins íýrir stofnun heimavistarskóla
fyrir stúlkur sem misst höfðu feður sína
í stríðinu. Skólinn var staðsettur á
landareign eldri kaupmanns að nafni
Robarts og kenndu fimm af dætrum
hans við skólann. Yngst þeirra var
Emma Robarts, 37 ára að aldri, ein-
hleyp og fremur hlédræg að eðlisfari.
Emma vissi að margra stúlknanna biðu
erfið kjör þegar þær yfirgæfu skólann og
færu út á vinnumarkaðinn og fann til
ábyrgðar gagnvart framtíð þeirra. Árið
1855 ákvað hún þvi að skrifa nokkmm
vinkonum sínum bréf þar sem hún
hvatti þær til að koma saman hvert
laugardagskvöld til að biðja íýrir ungum
stúlkum sem þyrftu á hjálp að halda.
Þetta varð til þess að Emma Robarts tók
að mynda bænahópa vítt og breitt um
England.
Á sama tíma opnaði önnur kona, frú
Mary Jane Kinnaird, sérstakt heimili í
London fyrir ungar stúlkur sem vildu
mennta sig í hjúkrun og feta þannig í
fótspor Florence Nightingale í Krímstríð-
inu. Fljótlega voru íleiri slík heimili opn-
uð í London og víðar í Englandi þar sem
boðið var upp á fjölbreytt námskeið,
klúbbastarf, bókasöfn, biblíulestra,
bænastundir, atvinnumiðlun, veitingar
og margt fleira. Markmiðið var að
styrkja ungar konur trúarlega, siðferðis-
lega, félagslega og vitsmunalega. Og
vegna þess að frú Kinnaird var annt um
að starfið færi fram á skýrum, kristileg-
um grunni vildi hún fá kristnar konur
til að biðja iyrir starfinu. Þannig kynnt-
ist hún bænastarfi Emmu Robarts sem
varð til þess að þessar tvær kristilegu
kvennahreyfingar í Englandi sameinuðu
krafta sína undir merkjum KFUK. Tók
félagið síðan að breiðast út til annarra
landa og var Heimssamband KFUK
stofnað árið 1894.
Knæpurnar og KFUM
Segja má að England hafi verið eins
konar vagga iðnbyltingarinnar á Vestur-
löndum í upphafi nítjándu aldar.
Tæknilegar framfarir voru þar miklar en
neikvæðir fylgifiskar sömuleiðis stór-
vaxnir. Þetta átti ekki hvað síst við um
höfuðborgina London þar sem risavaxn-
ar verslunarsamsteypur og ópersónuleg
stóriðja soguðu til sín ungt vinnuafl en
um hinn mannlega þátt var minna
hugsað. Ekki var óalgengt að starfsfólki
væri hrúgað saman í lítil herbergi á
heimavistum og þurftu vinnufélagar
jafnvel að deila saman rúmi. Vinnudag-
urinn var að jafnaði tólf til fjórtán
stundir á dag, sex daga vikunnar, og
knæpumar helsti gleðigjafinn í stopul-
um frístundum.
Talið er að um miðja nítjándu öld hafi
nálægt 150.000 ungir menn starfað í
Lundúnum. Einn þeirra var ungur
verslunarmaður að nafni George Willi-
ams hjá fyrirtækinu Hitchcock og
Rogers. Hann var alinn upp í sveit en