Bjarmi - 01.06.1999, Blaðsíða 11

Séra Magnús RunóKsson framkvæmdastjóri KFUM í áratugi þjónaði um tíma á Akranesi eins
og séra Friðrik. Á myndinni má sjá séra Magnús annast fermingu stúlkna í Akraneskirkju.
hvers virði það væri að eiga hann að vini í
gleði og sorg, í armæðu hversdagsleikans
og í hátíðleika helgidagsins. Jesús Kristur
var hin mikla hetja sem sigrað hafði
dauðann og trúin á hann yíirskyggði allt
lifið og framtíðina. Knattspyrna og kór-
söngur fengu trúarlegt inntak, hvort
tveggja skyldi verða göfugmannlegt og
fágað og Drottni, Guði skapara til veg-
semdar og dýrðar. Skátareglan átti sér
uppsprettu í eftirfylgdinni við sigurvegar-
ann Jesú Krist. I skjóli hans gátu ung-
mennin hugdjörf tekist á við freistingam-
ar sem nóg var af í borgarlífinu. Sigurinn
var vís.
Starflð óx og dafnaði. Félagamir stofn-
uðu fjölskyldur og nýjar kynslóðir uxu
upp í skjóli starfseminnar sem styrkt hef-
ur þann stofn sem þjóðkirkjan er. Fjöldi
félaga úr KFUM og KFUK sem urðu prest-
ar óx jafnt og þétt er á seinni hluta aldar-
innar leið og prestum jafnt sem leik-
mönnum úr KFUM og KFUK hafa verið
falin ábyrgðarstörf í kirkjunni.
Stundum er talað um að eðlismunur sé
á kirkjunni sem stofnun og sjálfstæðum
leikmannahreyfingum þótt þær starfi á
sama grundvelli og kirkjan. Svo varð
ekki raunin hér á landi þó svo að fram
yflr miðja öldina rikti spenna milli KFUM
og KFUK annars vegar og kirkjustjómar-
innar og flestra kennara við guðfræðideild
Háskóla íslands hins vegar. Vissulega var
tekist á um mikilvæg guðfræðileg atriði og
menn skipuðu sér í fylkingar og þær
eignuðust sina foringja og það skarst í
odda og mikið var skrifað svo úr nógu er
að moða fyrir þá sem vilja skoða þessi
átök og skflgreina. Það er mín skoðun að
átakasjónarhornið gefi samt ekki rétta
mynd af kristni og kirkju á íslandi á
þessari öld. Samfellan í boðun kirkjunnar
og trúarlífl landsmanna er meiri en marg-
ur heldur og á sér dýpri rætur en þessi
átök. Athugun á sálmum og predikunum
mun að mínu mati leiða þetta í ljós en
þær em besti vitnisburðurinn um boðun
kirkjunnar. Það sem sundraði er eftir á
að hyggja lítið að umfangi og um margt
lítilfjörlegt miðað við það sem sameinaði.
Mikið af þessu eru persónulegar kritur
sem fymist yflr eftir eina eða tvær kyn-
slóðir. Aðalatriðið er að Kristur, þjáður og
píndur, varð aldrei framandi í þeim trúar-
boðskap sem íslensk alþýða tfleinkaði sér
og guðfræðikerfl náðu sjaldan að slá fleyg
mflli prestanna og þeirrar trúar sem lifði í
söfnuðunum. í hörðu og köldu landi om-
uðu menn sér við umhugsunina um að
þjáningamaðurinn, bróðirinn besti, sigr-
aði og sannaði að öll él styttir upp um
siðir. Frelsarinn tók á sig þjáningar og
syndir mannanna og hann sigraði öfl
hins illa sem fengu ekki haldið honum.
Þetta er uppistaðan í þeim bænum og
sálmum sem fólk hefur farið með í lífs-
baráttunni sennilega frá upphafl byggðar
á íslandi og allt fram á þennan dag. Boð-
un og starf KFUM og KFUK hefur átt
stóran þátt í þvi að miðla þessari trú til
núlifandi kynslóða.
Kjaminn í trúarlifl landsmanna er sú
sterka tilfinningataug sem von kristins
manns er og birtist í bænum og sálmum í
gleði og sorg. Þessar tilfinningar eru
strengimir í skáldahörpu Hallgríms Pét-
urssonar þegar hann yrkir passíusálma
sína. Áherslan á trúartilfinninguna kem-
ur einnig fram í þeirri guðfræði sem var
samstæð passíusálmunum og átt hefur
sterkust ítök í þeim sem mótað hafa trú-
arlegar bókmenntir þjóðarinnar fram á
þennan dag. Það er eins og háspekflegar
vangaveltur um tflvist Guðs og sannfræði
trúEirlærdóma hafl aldrei höfðað verulega
til íslendinga. Trúartflfmningin hreif böm
og unglinga á samkomum og hún braust
fram í söng og vitnisburðum. Þetta er
söngur æskuskarans á íslands strönd
sem hlustaði á predikanir séra Friðriks,
söng sálma hans og hlustaði á hinar heill-
andi frásögur hans af hetjum og köppum
en um fram allt af Kristi, hinum sigrandi
konungi. Sjálfur var séra Friðrik goðsögn
í lifanda lifl og haflnn upp yflr alla flokka-
drætti í trúarlegum efnum. Það em goð-
sagnapersónur eins og hann sem skipta
máh fyrir fófk og einnig fyrir sagnfræði.
Margir þeirra sem nú bera uppi starf
kirkjunnar víðs vegar um landið hafa
hlotið trúarlegt uppeldi í KFUM og KFUK.
Kirkjustarfið hefur aukist og orðið fjöl-
breyttara eftir því sem á öldina hefur hðið
og þar nýtist hin margvíslega reynsla af
kristilegu starfi sem fólk úr KFUM og
KFUK hefur tileinkað sér frá bamæsku.
Þetta fólk er að flnna þar sem kirkjuskól-
ar, sunnudagaskólar, fermingarbama-
námskeið, sumarbúðir og æskulýðsfélög
em starfrækt - en einnig í stjómunar-
störfum stofnana kirkjunnar. Hverjum
skyldi hafa dottið þetta í hug þegar séra
Friðrik var að basla við að koma skikkan
á samkomuhald og frístundastarf bama
og unglinga í Reykjavík fyrir hundrað
ámm?
Pétur Pétursson er prófessor við guðfræðideild
Háskóla íslands.