Heima er bezt - 01.02.1957, Page 27

Möðrudalur.
— Vil ég í þætti þessum rifja upp söguna um upphaf
byggðar á Hólsfjöllum. Endursegi ég hana og stytti
nokkuð, en að mestu leyti birtist hún hér orðrétt.
Fossvellir heitir bær neðst í Jökuldal, en eftir að Jök-
uldaishreppur hinn forni skiptist í tvö sveitarfélög, eru
Fossvellir í Jökulsárhlíð en ekki Jökuldalshreppi.
Á Fossvöllum áttu heima systkini mannvænleg, er
hétu Jón og Guðrún. Henti Guðrúnu það slys, að eiga
barn í meinum, og var það kennt Jóni bróður hennar.
Jón flýði úr byggðarlaginu, en eftir landslögum þeirra
tíma var Guðrún dauðasek, og beið hún dóms heima á
Fossvöllum. Á meðan hún beið dóms, skeði það einn
dag, að allt heimilisfólk á Fossvöllum fór til kirkju, en
stúlkan sakfellda var skilin eftir ein heima, en harð-
lyndur og hrottafenginn vinnumaður af næsta bæ feng-
inn til að gæta hennar, svo að hún. stryki ekki. — Var
vinnumanni þessum treyst til að vera nógu harðbrjósta
til að láta hana ekki sleppa.
Þegar fólkið var farið, settist vinnumaður í bæjar-
dyrnar og ætlaði þannig að tryggja það, að hún gæti
ekki sloppið út úr bænum. Virtist það því vonlaust fyrir
Guðrúnu að sleppa.
Guðrún var þó ekki aðgerðalaus. Hún vissi, að um
lífið var að tefla, og ætlaði að forða sér á flótta, ef hún
gæti á nokkurn hátt komið því við. Hún tók því poka,
tíndi í hann nokkuð af matvælum og auk þess ýmisleg
áhöld, sem að gagni máttu verða, t. d. tinnu og önnur
eldfæri, hnífa, spunasnældu sína, pottgrýtu, rekublað
o. fl. Hafði hún gát á verðinum í bæjardyrunum og tók
bráðlega eftir því, að hann fór að draga ýsur í sæti sínu
og svo fór hann að hrjóta. Sætti Guðrún þá lagi og
læddist fram hjá honum með pokann sinn, án þess hann
yrði var við. Hún hljóp nú sem fljótast frá bænum upp
í Laxárgil, sem er þar skammt frá, og var fljótlega kom-
in í hvarf. Herti hún göngu sína sem mest hún mátti,
þar til er hún var komin vestur á heiði þá, er Smjör-
vatnsheiði nefnist. Sá hún þá, hvar fénaður föður henn-
ar breiddi sig um hagana. En þegar hún kom nærri fénu,
tók sig út úr ær ein mókollótt með tveimur lömbum,
mórauðum að lit. Guðrún átti sjálf ána með lömbin, og
var Mókolla svo elsk að henni, að hún elti hana, hvar
sem hún sá hana og kom, ef Guðrún kallaði á hana. —
Guðrún talaði nú til hennar og brellaði hana, enda slóst
Mókolla í för með henni, ásamt lömbunum sínum.
Þannig hélt Guðrún áfram, eins hart og hún gat þann
dag allan og nóttina eftir, en þá voru lömbin orðin svo
lúin, að hún varð að hvíla þau við og við.
Loksins kom hún að afarháu fjalli, og lágu niður úr
því giljadrög mikil og jarðföll, en snjóbrýr voru á lækj-
um, því að þá voru liðnar aðeins fimm vikur af sumri.
Ekki þorði hún að vera á ferð á daginn, ef leitarmenn
kynni að bera þar að. Réð hún það af, að láta þarna
fyrirberast þann dag allan og næstu nótt og fór að
skyggnast um eftir góðu skýli. Fann hún djúpt og rúm-
gott jarðfall, lét Mókollu og lömbin þar inn undir og
þar næst poka sinn, en sjálf lagðist hún fremst.
Nú víkur sögunni heim í dalinn. Þegar messufólkið
kom frá kirkjunni, var Guðrún horfin. Var nú mönn-
um safnað af næstu bæjum og hafin leit.
En það er af Guðrúnu að segja, að hún heldur kyrru
fyrir í fylgsni sínu, en er kvölda tekur hyggur hún til
ferðar. Rétt þegar hún er að leggja upp, heyrir hún
mannamál, og í því jarmar MókoIIa hátt. Guðrún greip
fyrir snoppuna á henni, svo að ekki heyrðist í henni,
en í því heyrir hún, að einhver kemur ofan í jarðfallið,
og bregður henni þá svo við, að hún fellur í öngvit.
Þegar hún raknar við aftur, er bezti æskuvinur hennar
úr dalnum að hagræða henni blíðlega og segir: „Vertu
ekki hrædd, Guðrún mín, því að fyrr skal ég láta lífið,
en vera sá níðingur að segja til þín. Skal ég nú sjá svo
um, að leitarmenn fari í öfuga átt við þig. Til vesturs
héðan liggur Tunguheiði, sem er óbyggð, og væri þér
bezt að leita þangað.“
Síðan kvaddi hann Guðrúnu og gaf henni að skilnaði
vandaðan tygilkníf. Guðrún þakkaði veglyndi hans og
gjöf, og skildu þau síðan.
Leitarmenn ganga nú öræfi og óbyggðir, þar til þeir
voru orðnir úrkula vonar um að Guðrún fyndist lifandi.
Grímsstaðir á Fjöllum.
Heima er bezt 71