Heima er bezt - 01.09.1994, Síða 26

Jóhann Helgason frá Hnausakoti:
Bundið
af engjum
á er nú komið að morgni þess
1] | dags þegar binda skal heim.
Byrjað var á því að sækja hest-
ana. Það gerði sá sem átti að fara á
milli þann daginn. Þeir sem þetta
starf höfðu voru kallaðir „milliferða-
menn.“ „Það er um að gera að taka
daginn snemma," sögðu gömlu
bændurnir. „Morgunstund gefur gull
í mund.“
Risið var úr rekkju milli kl. 6 og 7
að morgni til að sækja hesta. Síðan
var lagður reiðingur á einn hest og
sett á hann reipin, eins mörg og hest-
amir voru margir hverju sinni. Síðan
tók sá, sem átti að binda, við hestin-
um og konan sem átti að vera í band-
inu, eins og það var kallað, en henn-
ar starfi var að setja föngin á reipin.
Að jafnaði voru sett fimm föng á
reipið, tíu föng í kapalinn. Mjög var
misjafnt hvað sátumar voru þungar.
Það fór eftir því hvort föngin voru
blaut eða heyið hálfþurrt en ég giska
á að yfirleitt hafi sátan verið milli
40-50 kíló að þyngd.
Nokkurn tíma tók að binda á hest-
ana. Gafst því góður tími fyrir þá
sem heima voru að leggja á reiðing-
ana, því það þurfti að vanda vel.
Hver hestur hafði sinn reiðing yfir
sumarið. Með hestunum kom svo
annar umgangur af reipum.
Mjög var misjafnt hve mikið var
bundið yfir daginn. Það gat munað
allt frá 50 köplum upp í 80 og þá var
borið á tíu hestum, annars fimm.
Ég ætla að lýsa einum
degi við heyskap á fyrri
tíð en þar voru vinnu-
brögð óbreytt áratugum
saman þar til heyvinnu-
vélar komu til sögu.
Fram að því var engja-
heyskapur stundaður
og hófst hann strax og
búið var að hirða töðuna
af túnum.
Ég hygg að það hafi
verið föst venja að binda
heim, eins og það var
kallað, einn dag í viku.
Mjög var það misjafnt
hve margir hestburðir
voru bundnir
hverju sinni.
Fór það eftir því hvað
slægjan var góð. Það var
talið viðunandi ef góður
sláttumaður sló fimm
kapla á dag.
Yfirleitt voru hestarnir reknir. Þeir
lestuðu sig og oftast var sami hestur-
inn fremst. Það þurfti að fylgjast vel
með hvort hallaðist á og ef það gerð-
ist þurfti snör handtök og hlaupa
fram með lestinni til að „taka í“ áður
en snaraðist af. Færi það svo og
milliferðamaður ekki baggafær, varð
að láta sátumar liggja eftir. Þótti þá
gott ef það tókst hjá milliferðamanni
að rétta reiðinginn af. Þegar komið
var til baka með lestina og sagt frá
tíðindunum var sá ávíttur fyrir að
hafa verið of seinn að átta sig á hvað
var að gerast og þetta skyldi verða
honum víti til vamaðar eftirleiðis.
Þegar heim á þurrkvöll var komið
var einhver þar til staðar til að hjálpa
milliferðarmanninum að hleypa nið-
ur af hestunum. Þá voru höfð hröð
handtök vegna hestanna svo að þeir
þyrftu ekki að standa lengi undir sát-
unum. Síðan voru reipin gerð upp og
látin á klakk. Því næst snaraði milli-
ferðamaðurinn sér á bak reiðhesti
sínum og rak lestina af stað í næstu
ferð.
Þegar lokið var við síðustu ferð var
eins og hestamir fyndu það á sér.
Þeir röltu ótilkvaddir heint að hús-
dyrum þar sem venja var að spretta
af þeim. Voru þeir þá svitastorknir
undir reiðingnum. Nú þótti þeim gott
að velta sér, gerðu það hvað ofan í
annað, stóðu upp á milli og hristu
sig.
Það er komið kveld. Fólkið á bæn-
310 Heima er best