Æskan - 01.01.1933, Blaðsíða 6

4
ÆSKAN
B]ORNST]ERNE B]ORNSON
mmsmfr:
.y.'ú1 '

Œ
Hinn 8. desember síðastliðinn voru hundrað ár
liðin frá þvi að norska stórskáldið, Björnstjerne
Björnson fæddist. í sambandi við aldarafmæli hans
voru mikil hátíðarhöld víðs-
vegar í Noregi og um öll
Norðurlönd og víðar í Ev-
rópu. Norðmenn telja Björn-
son mesta þjóðskáld silt, og
hafa þeir þó átt mörg góð,
og víst hefir ekkert norskt
skáld og líklega ekkert út-
lent skáld átt eins miklum
vinsældum að fagna bjá is-
lenzkri alþýðu, og hann.
Björnstjerne Björnson var
prestsson. Hann var fæddur
að prestssetrinu Björgan í
Kvikni í Eystridal. En 6 ára
gamall fluttist hann með
föður sínum til Raumsdals-
ins. Varð faðir hans prest-
ur þar og bjó að Nessetri
við Langafjörð. Flestar
bernskuminningar sínar átti
Björnson því úr Raums-
dalnum. í báðum þessum
héruðum er stórfengleg og
tíguleg náttúrufegurð eins
og víðar í Noregi, og hefir
hún sjálfsagt haft mikil
áhrif á hinn unga svein.
Þótti hann nokkuð mikill fyrir sér og óstýrilátur
í bernsku.
Ellefu vetra gamall var Björnstjerne sendur í
latinuskólann í Molde. En það var smábær i
Raumsdalnum. Hann var stór og sterkur eftir
aldri. Dag nokkurn lenti hann í áflogum við
sterkasta drenginn í skólanum — drengurinn
hafði verið harðleikinn og farið illa með annan
minni dreng. Björnstjerne bar hærri hlut í bar-
daganum, og upp frá þeím degi var hann jafnan
sjálfkjörinn foringi hinna drengjanna í skólanum
— það er að segja — utan kennslustundanna.
Hann las margt og mikið á skólaárunum í Molde,
en það var ekki alltaf það, sem helzt var spurt
um í tímunum. Hann las skáldrit eftir ýmsa fræga
höfunda og sagnarit t. d. Heimskringlu Snorra
Björnstjernc Björnson,
Sturlusonar. En þessi lestur eyddi tímanum, sem
hann átti að hafa til latínunámsins, eins og þið
skiljið. Auk þess hafði hann i mörgu öðru að
snúast, svo að dagarnir liðu eins og örskot! Hann
stofnaði málfundafélag í skólanum, gaf út skrifað
skólablað, er hann nefndi »Frelsið«. I því prédikaði
hann um stjórnarbyltingu og lýðveldi. Fimmtán
ára gamall reit hann grein, sem prentuð var í dag-
blaði einu á þjóðhátíðardegi Norðmanna, 17 maí.
Árið eftir strauk hann úr
skólanum. Kennari nokkur
hafði beitt hann órétti, og
það var meira en hans »heiti
hugur« þoldi. Faðir hans
var vitur maður og sá, að
pilturinn hafði rétt fyrir sér
í þetta [sinn, og var því
skólavistinni í Molde lokið.
En nú fór Björnstjerne
til Kristjaníu til þess að lesa
undir stúdentspróf. Þar gekk
hann í skóla einn, er nefnd-
ur var »stúdenta-verksmiðj-
an«, í daglegu tali.
Skólastjórinn hétHeltberg.
Hann var einkennilegur
maður og álitinn sérvitur
mjög. En hann var gáfaður
og svo góður kennari, að
er hann var í essinu sinu,
gátu kennslustundir hans
orðið þannig, að lærisvein-
arnir minntust þeirra alla
æfi. Og hann hafði undar-
lega gott lag á að kenna
hinum ólíku unglingum, er
til hans leiluðu. í skóla
treggáfaðir piltar, og var
það þá siðasta tilraun þeirra, til þess að ná
stúdentsprófi. En svo gengu líka í skólann flug-
gáfaðir fátæklingar, er gátu með því móti náð
prófi á miklu skemmri tíma en aðrir. Sumir þessara
skólasveina urðu síðar þjóðkunnir menn og heims-
frægir.
Það var eins og fyrri daginn, að Björnstjerne
eyddi miklum tíma í annað en skólanámið. Hann
sat stundum allan daginn og hlýddi á umræður
í Stórþinginu. Á kvöldin var hann oft í leikhúsinu.
Hann samdi meira að segja leikrit og sendi til
leikhússins. En þegar leikhússtjórinn ætlaði að sýna
leikinn, tók Björnson hann aftur og brenndi honum.
Hann var ekki ánægður með hann, og kvaðst
viss um, að bráðum gæti hann samið eitthvað betra.
hans komu margir