Æskan - 01.04.1958, Blaðsíða 13

ÆSKAN
Sjónaukí.
I’cssi i'urðulcga bygging
er aðeins úr. En J)að er
vissulega af óvenjulegri
stíerð. Það var notað í Imt-
'andi áður fyrr. Hái stig-
inn er byggður í átt til
Pólstjörnunnar og skugg-
lnn, sem hann varpar á
úogann við hliðarnar, sýn-
lr bvaða tími dags er.
I’ctta er stórkostleg bygg-
lnS — en samt höfum við
óstæðu til þess að vcra
icgin því, að armbandsúr-
i® v;,r fundið upp.
Það liefur leikið vafi á því,
hver hafi fundið upp sjónauk-
ann. Sumir halda því fram, að
hann liafi þegar verið til í
fornöld. En sannleikurinn mun
þó vera sá, að uppl'innandinn
sé hollenzki gleraugnasmiður-
inn Hans Lipperskey (dó 1619).
En uppgötvunin kom ekki að
mildu gagni fyrr cn italski
eðlisfræðingurinn Calileo Gale-
lei (f. 1564, d. 1642) fékk vit-
neskju um hana og bjó sjálfur
til sjónauka. Hann notaði til
þess orgclpipu og setti „linsu“
í báða enda. Fyrsti sjónaukinn
hans stækkaði aðeins þrisvar
sinnum, en síðar tókst honum
að gcra sjónauka, sem stækk-
aði þrjátiu sinnum. Með hjálp
þess sjónauka gerði hann mik-
ilvægar stjörnufræðilegar upp-
götvanir. Hann sá t. d. fjöll á
tunglinu, fylgitungl Jupítei’s,
liringinn um Satúrnus og margt
fleira. Galelei sannfærðist um
það, að kenning Koperníkusar
að jörðin snerist um mönd-
ul sinn og kringum sól-
ina, væri rétt. Þetta voru
hættulegar skoðanir á þeim
tímum, er liann var uppi á.
Honum var stefnt fyrir rann-
sóknarréttinn og þar látinn á
hnjánum éta ofan í sig það,
sem hann hafði sagt um þessa
hluti. En munnmæli segja, að
liann hafi þá livíslað: „Og samt
snýst hún.“
^rúðkaup.
s Prúðkaupin í Ameríku eru
, ‘/tin- í I.os Angeles voru
Jonaefni gefin saman á botui
sundlaugar. Hjónaefnin voru
‘cdd i brúðkaupsföt, en þar nt-
‘ 11 J’fir Voru ]>au í kafarabúning-
111 með talsíma i hjálmunum.
nnnig óðu þau út í laugina
S:!rilt Prestinum i takt við
st ,UðkauPsmarsinn. Gestirnir
. u ^ laugarbarminum og
x u lofti niður til þeirra.
nnur bandarisk ])jónaleysi
oiu gefin saman í flugvél og
, U íku. siðan út i fallhlif, og
‘U þriðju voru gefin saman í
Jjónabúri. Presturinn hafði vit
búrið 90 hftlda sig fyrir utan
Mefltíleé«r
ílratttsnur.
Blikksmið nokkurn í Bristol
dreymdi ])að einhverju sinni
að liann missti bráðið blý njð-
ur á götu. Hann þóttist fara
að sækja það og bjóst við að
það mundi vera i einum kluinp,
en varð hissa, er hann sá, að
það hafði tvistrast í hnöttótt-
ar agnir. Þegar liann vaknaði,
þótti honum ])etta svo merki-
legt, að liann afréð að reyna
það í vöku — og árangurinn
varð sá sami, er bann bafði
dreymt. Hann hagnýtti ser
þetta á þann hátt, að liann
stofnaði fyrstu liaglaverk-
smiðju heims og græddi stórfé.
☆
Ummæli spekingsins.
Leo Tolstoj var spekingur að
viti og eitt af stórskáldum
heimsins. Vitið þið livað hann
sagði um áfengið? Hann sagði:
„Áfengið gerir menn livorki
heilsugóða, sterka né hamingju-
sama, en það kcmur mörgu illu
til lciðar.“
Móðir Wtlu telpunnar situr á
rúmstokknum hennar og segir:
— Þegar þú ert sofnuð koma
englarnir til að gæta þín.
— Iíoma þeir liingað inn í her-
bergið.
— Já, góða mín.
— Mamma, jeg á epli þarna á
borðinu Viltu setja það undir
koddnnn minnI
LITLA
1. Drottinn gróðursetur þrótt-
miklar hugsanir, livar sem
jarðveg er fyrir þær að
finna.
2. Helgaðu mönnum lijarta
þitt, tíma og krafta, en
gerðu ]>að eklci i launa-
skyni. Guð borgar. Hann
gefur þér allt, sem ])ú þarft
með.
3. Gæfa lifsins er ekki bund-
in við auðæfi. Maður lifir
ánægður með lítið, ef hann
er liófsamur og hefur vit
á að temja girndir sinar.
4. Haltu áfram að vera ung-
ur, ])ó að aldurinn færist
yfir þig, en láttu ekki end-
urminningarnar eldast með
þér.
5. Sá, sem metur sjálfan sig
mikils, er jafnan litilsmet-
inn af öðrum.
6. Ruddaskapur og dramb
vaxa jafnan á sama trénu.
7. Áliyggjur eigum við að
bera sjálfir, en gleðinni
eigum við að miðla öðrum.
8. Sumir menn likjast cggj-
um; þeir eru svo fullir af
sjálfum sér, að þeir gela
ekki annað rúmað.
9. Trúmennska er sú dyggð,
sem enginn getur án verið,
því að á henni byggist allt
traust til mannanna.
10. Sá, sem gengur i beztu föt-
um sínum rúmlielga daga,
ber engan sparibúning á
hátiðum.
Fiskar klifra.
, Til eru fiskar, sem geta
komist upp úr vatninu og jafn-
vel fært sig þar úr stað. Einn
af þeiin heitir Gurnard. Hann
á lieima í ósöltum vötnum
Austur-Indlands. Ilann liefur
þrjá fingurmyndaða anga
frcmst í hvorum brjóst-ugga;
með lijálp þeirra getur liann
skreiðst áfram. Göngulagið er
likt og lijá ellihrumum manni,
sem reynir að lierða sig.
Þessi fiskur liikar ekki við
að lcoma upp á þurrt land.
Hann klifrar upp eftir grein-
um trjánna, ef þær hanga ofan
að vatninu. Á þann hátt geta
þeir fært sig milli fljóta og
vatna.
61