Æskan - 01.11.1966, Blaðsíða 19

llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllUIIIIIIIIIIIIIIII
"TXTú í haust gaf Bókaútgáfa Æsk-
^ unnar út aðra bók eftir dönsku
skáldkonuna Tove Ditlevsen, og nefn-
ist hún „Annalísa í erfiðleikum". Er
þessi bók framhald bókarinnar „Anna-
lísa 13 ára“, sem forlagið gaf út á
síðastliðnu ári og hlaut þá strax niikl-
ar vinsældir.
Tove Ditlevsen er sú skáldkona
dönsk, sem getið heíur sér mestan
orðstír á undanförnum áratug. Hún
er fædd árið 1918 í Istedgötu í Kaup-
mannahöfn og alin þar upp. Sjálf seg-
ir hún, að sterk einmanakennd hafi
verið ríkjandi hjá sér í bernsku, enda
lýsir hún átakanlega einstæðingsskap
barna og fullorðinna í bókunr sínum.
Reyndar var ekki sárasta fátækt á
heimilinu, en atvinnuleysið vofði sí-
fellt yfir og öryggisleysið, og telur
Tove, að þetta öryggisleysi hafi haft
í för með sér ævarandi ótta, sem til
dæmis gerir vart við sig, livenær sem
á að gefa út nýja bók eftir hana. Á
einum stað segist lrenni þannig frá
æsku sinni: „Þegar ég var fjórtán ára,
fór ég í vist, og upp frá því hef ég
staðið á eigin fótum. Ég fór að yrkja
kvæði, en fyrirvarð mig satt að segja
dálítið fyrir það. Félaga mínum, sem
ég sýndi þau, íannst þau „undarleg“,
en að öðru leyti bara sæmileg. Og
þessi viðurkenning gaf mér svolítinn
kjark, þótt hún væri liálfvolg. Smám
saman eignaðist ég nýja íélaga og
nýja tilveru og varð smám saman full-
orðin. Það var reiðarslag fyrir for-
eldra mína, þegar ég sagði upp staríi
mínu á skrifstofu og hugðist hafa ol-
an af fyrir mér með ritstörfum, en
mér var ljóst, að ég varð að vera frjáls,
eins frjáls og orðið getur, þegar alltaf
eru l'járhagsáhyggjur fyrir dyrum.“
Bernskan hefur nrótað Tove svo
sterkt, að segja má, að hún fari sjald-
an út fyrir „götu bernskunnar", enda
ber ein bóka hennar jiað heiti. í
þeirri bók hefur hún dregið upp ó-
gleymanlega mynd af þessari götu,
Tove Ditlevsen, er hún var 13 ára að aldri.
sem getur verið samnefnari margra
slíkra gatna í Kaupmannahöfn og
öðrum stórborgum heims. Hafi menn
lesið lýsingar Tove á þessum fátækra-
hverfunr, er næstum eins og menn
liafi sjálfir lilað bernsku sína ]iar.
Hún lýsir götunni á sunnudögum,
þegar karlmennirnir koma út með
mjólkurbrúsana, í inniskóm og flibba-
lausir, staldra við í portum og rabba
við nábúana. Stelpurnar í upplituð-
um silkikjólum, með borða í liárinu,
eru að kaupa gamlar rjómakökur,
sem seldar eru lækkuðu verði í brauð-
búðunum. Eða þá á kvöldin, þegar
allir unglingarnir flýja þröngu íbúð-
irnar og öll litlu systkinin og leita á
náðir hinna mörgu uppljómuðu kaffi-
húsa. Það er hvíslað og pískrað í stiga-
göngum, og á götunni heyrist reikult
fótatak. í bókunr Tove úir og grúir
af þeim ljóslifandi myndum, sem sýna
lesendum, hvernig lífið er raunveru-
lega í þessu umhverfi. Hennar raun-
sæi er ekki fólgið i því að prédika
eða benda, þess þarf ekki, því að þau
áhrif, sem lýsingarnar skilja eftir, eru
auðskilin. En þó að liún sýni, hversu
dimmt, þröngt og hættulegt þetta um-
hverf'i er, sér hún það samt í ljónra
bernskunnar. Þetta er heimili hennar,
og jarðvegur hennar er steinstrætið.
Þó að hún viti, að slíkt umhverfi er
ekki mannsæmandi, þykir lienni samt
vænt um það og fólkið þar.
Tove kom fyrst fram sem ljóðskáld
með bókinni „Meyjarhugur" árið
1939, en hún vakti ekki almenna at-
hygli fyrr en tveimur árum síðar, er
út kom skáldsagan „Barni var unnið
mein“. Alls mun skáldkonan hafa
skrifað á milli 10 og 20 bækur, sem
flestar hafa lilotið metsölu í heima-
landi liennar. Aðeins tvær unglinga-
bækur hefur luin skrifað til þessa,
og eru það „Annalísa 13 ára“ og
„Annalísa í erfiðleikum", og hefur
Æskan rétt á útgáíu þeirra hér á
landi.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll