1. maí - Reykjavík - 01.05.1937, Blaðsíða 21

17
1. M.AÍ
Verkamannabústaðirnir.
Það er eingöngu Alþýðuflokknum að
þakka, að verkamannabústaðir með
nútímaþægindum hafa, með samtök-
um alþýðunnar sjálfrar, verið reistir
í stærstu bæjum landsins, fyrst og
fremst í Reykjavík. Upp úr húsnæðis-
vandræðum stríðsáranna og húsaleigu-
okri reis krafa Alþýðuflokksins, fyrst
um hámarkshúsaleigu, þá var stofnað
byggingafélag, er reisti húsin á Berg-
þórugötu, sem því miður voru byggð
á dýrasta tíma og ekki með nauðsyn-
legum þægindum. Þá kom krafan um
að bærinn byggði verkamannabústaði,
sem íhaldið neitaði algerlega. Loks
bar ég fram fyrir hönd Alþýðuflokks-
ins á þingi 1928 frumvarp til laga um
verkamannabústaði, sem svo árið eft-
'ir, 1929, með sérstökum samningum
við Framsóknarflokkinn var samþykkt
og varð að lögum. Samkvæmt þessu
frumvarpi var stofnaður bygginga-
sjóður, sem ríki og bær leggja fé til
og auk þess tekur lán, en þessi sjóður
lánar svo aftur bæjarfélögum eða
byggingafélögum 85 % af kostnaðar-
verði húsanna til að reisa þau og selja
aftur alþýðu manna, er leggur fram
15 % og eignast húsin á 42 árum með
5 % vöxtum og afborgun (fyrst 6 %).
Lög þessi kostuðu mikla baráttu við
íhaldið í þinginu, sem spáði öllu illu
um framgang þessara mála, en reynsl-
an hefir sýnt, að Alþýðuflokkurinn
einn fann rétta lausn mála þessara og
framkvæmdi síðan verkið.
Þegar í apríl 1930 stofnuðum við
Eftir Héðinn Valdemarsson.
Alþýðuflokksmenn Byggingafélag al-
þýðu (þá: verkamanna) í Reykjavík
og samskonar félög úti um land á því
ári og síðar. Þetta félag hefir byggt
alla verkamannabústaðina hér í bæ,
172 að tölu, og auk þess á það 5 búð-
ir, sem það leigir, og lestrarsal fyrir
íbúana. Byggðar hafa verið þrisvar —
1932—’'33, 1934—’35, 1936—’37 —
stórar sambyggingar í Vesturbænum,
og er hinar síðustu íbúðir verða til-
búnar nú í maí, munu búa 1100—1200
manns í húsum Byggingafélags al-
þýðu. Verkamannabústaðir þeir, sem
nú hafa verið reistir, hafa kostað nær
2 millj. kr. og eru framlög félags-
manna þá nær 300 þús. kr. Allar íbúð-
irnar eru 2 og 3 herbergja íbúðir með
baðherbergi, vatnssalerni, rafmagns-
ljósi og eldavélum, sameiginlegri mið-
stöð, sem félagið kyndir, og öðrum
nútímaþægindum, geymslu, þvotta- og
þurkherbergjum og barnaleikvöllum.
Eigendurnir hafa greitt í meðalíbúðum
2 herbergja 51 kr., en 3 herbergja 68
kr. á mánuði, og eru þá innifaldir
vextir, afborgun, kynding, viðhald
utanhúss, lóðarleiga og fasteignagjöld.
Mun óhætt að segja, að þetta sé ekki
meira en helmingur venjulegrar húsa-
leigu sambærilegra íbúða og þó eign-
ast menn íbúðirnar smámsaman.
Samtök eru máttur. Það hefir Al-
þýðuflokkurinn sýnt í lausn bygginga-
málanna. En þó verður enn meira að
gera. í Byggingafélagi alþýðu eru nú
yfir 500 meðlimir. Krafa Alþýðu-