Afturelding - 01.12.1945, Blaðsíða 9

AFTURELDING
E. SKOGLUND:
Fanginn nr. 39
Við eitt af smáborðunum í „Rumpelmayer’s“ veil-
ingastað í Berlín, sátum við tveir Svíar. Við liöfð-
um fyrr um daginn mætt livor öðrum í járnbraut-
inni milli Niirnberg og Berlínar og brátt fundið
liversu við, livor um sig, vorum einmaná. Undir sam-
talinu sem við áttum, kom það fram, að við
áttum báðir hina sameiginlegu kristnu trú og reynslu,
jók það stórlega á gleði okkar. Allt í einu sneri þessi
nýi vinur minn sér að mér og spurði. — Langar þig
til að beyra afturlivarfssögu mína? Þegar ég liafði
svarað spurningunni ját'andi, lagaði liann um sig í
stólnum, horfði út yfir borgina, sem tindraði af mörg-
um ljósum, og bóf mál sitt.
— Það var verkfallsárið 1909. iÉg vann við sög-
unarmyllu í Sundsvall-liéraði. Þá kom verkfallið,
svo að bæði pabbi og ég misstum vinnuna. Fyrir utan
okkur pabba voru í fjölskyldunni mamma og fimm
systkini yngri en ég. öreigalieimili er enginn rík-
isbanki, þess vegna varð neyðin tilfinnanleg. Pabbi
liafði um mörg ár verið fallinn drykkjumaður og
nú, þegar neyðin var að sundurinola heimili okkar,
sökk hann dýpra í þennan löst. Hvar hann fékk
áfengi var og verður gáta, en ávallt var bann undir
áhrifum víns. Hann var hranalegur við okkur öll,
en mest við mömmu. Af þessari ástæðu bafði ég
andstyggð á honum og ól bulið liatur til lians. Mamma
vann og erfiðaði eins og þræll, til að lialda lieim-
ilinu saman, því að öll vorum við á landamærum hung-
ursins. Svo var það eitt kvöld —; bið dimmasta og
bitrasta í lífi mínu. — Þegar pabbi kom heim, mis-
þyrmdi bann mömmu og litlu systkinunum mínurn
á eftir, og rak þau barin og blóðug út í myrkriö.
Við að liorfa á þetta varð ég gripinn af voðalegri
reiði. Ég gat ekki lieft löngun mína til þess að liefna
móður minnar. Ég var aðeins 17 ára. Hungrið liafði
dregið úr kröftum mínum, en bin ofsalega reiði gerð:
mig sterkan sem ljón. Það var ekki ætlun mín a?i
deyða, en böggin urðu þung og árangurinn liroða-
legur. Pabbi féll í gólfið, böfuðið lenti á þröskuld-
inum -— og liann dó. — Án þess að vita livað ég
gerði, bljóp ég eftir mömmu. Þegar liún kom inii
brópaði ég í örvæntingu. Ég liefi deytt pabba, en
ég sló bann vegna þín, mamma. Með augnaráði, sem
sýndi bæði ótta og kærleika, sagði bún grátandi: Ég
veit það — annars liefði hann deytt mig, en nú er-
um við öll óbamingjusamari en fyrr. — Dómurinn
varð mildur. Ég var ungur og eittbvert tillit var tek-
ið lil kringumstæðnanna. En það urðu samt sem áð-
ur 5 ár. I 3 ár var ég fyrir innan múra fangelsisins og
fékk síðan skilorðsbundna náðun. En, ó, bvílík ár!
Ég var ekki maður lengur, — lieldur aðeins númer
eins og samfangar mínir voru. Númerið mitt var 39
Nr. 38, til vinstri við klefann minn, var skírlífisbrjól-
ur, og nr. 40 til bægri var atvinnuþjófur. I augum
fangavarðarins var ég nærri því að vera morðingi.
Hvers vegna mega þessir aumkunarverðu menn ekki
liafa sitt eigið nafn? Hvers vegna ræna lögin þá liinu
síðasta- tákni á manngildi og láta tölur koma í stað
þess nafns, sem ef til vill elskandi móðir eitt sinn
bvíslaði. Enn í dag rennur sem kall vatu milli skinns
og biirunds míns, þegar ég sé töluna 39 einhvers stað-
ar. Sú tala stimplaði mig eitt sinn sem afbrotamann
og það var dómur niinn. Mér býður við, ég óttast
og ég liata það. Eftir þriggja ára tímabil gat ég aft-
ur snúið til lífsins. En hvílíkt líf! Móðir mína fann
ég á fátækrastofnun og systkini mín voru dreifð um
tvær sóknir. Og ég sjálfur, bvernig gat ég dregiö fram
lífið og fengið heiðarlega atvinnu? Á votlorði mínu
stóð bið bræðilega orð „refsað“ og það þýddi úti-
lokun livar sem ég sótti um atvinnu. Ég nevddist
til að verða landflótta. Það var sama í augum fólks
sem amlóðaháttur. Maður, sem öllum bauð við. Börn-
unum var sagt að forðast hann og liundum var kennt
að bíta fætur lians. Ég var einstæðingur, táplítill, tví-
tugur unglingur, með svo tilfinninganæmri sál, að
bvert kalt og særandi orð bitti lijarta mitt sem bnífs-
stunga. — Mánuðunum, sem nú fóru í bönd, get ég
ekki lýst með orðum. Ég fordæmdi fæðingu mína,
afneitaði tilveru Guðs og kærleika og liataði menn-
ina af öllu mínu lijarta.
Svo kom jólakvöldið 1913. Ég var j)á í nágrenni
stórbæjar í Mið-Sví|)jóð. Ég liafði gengið allan dag-
inn til þess að ná til bæjarins fyrir kvöldið. Sterk-
ur stormur skall á eftir miðjan dag og þegar myrkrið
kom, béldu sig allir innan dyra — að undanteknum
mér. Hagur minn var aumkvunarverður. Fötin mín
voru táin og rifin. Skórnir mínir voru eins. — Allt
í einu ljómaði ljós við veginn. Ég vildi fara jiar inn
og biðja beininga enn einu sinni. Ég tók tvö skrel’,
])á mætti ég varðhundinum. Þeir eiga ckki verri
óvini en umrenninga. Það liafa mennirnir kennt þeini.
Húsbóndinn bafði lieiður af sínum liundi, því að hann
beit, og beit djúpt. Blóðið lagaði niður legginn og
sundurrifnar skálmar blöktu í vindinum. Ég æpli
af sársauka. En enginn kom að liðsinna mér. Fólk-
ið inni vissi, að bér var aðeins umrenningur á ferö.
73