Afturelding - 01.01.1976, Blaðsíða 7

en einka skýringar heimspekinga og guðfræð-
inga á því, hverju við megum búast við, þegar
við deyjum þessum heimi. Frá árdögum hefur
viðurkenning ódauðleikans haft óhemju mikil
áhrif á hugsanir óteljandi milljóna manna.
Sálin skilur manninn frá öðrum sköpuðum
verum. Sálin skilur manninn frá dýrinu. Dýrið
lætur stjórnast af meðfæddum hvötum til
dæmis hungri, ótta og sjálfsvarnartilfinningu.
Þessar hvatir koma frá kirtlum dýrsins. Við-
brögð þeirra koma algjörlega af sjálfu sér.
Aðgerðir dýrs leyfa ekkert svigrúm fyrir valfrelsi
fyrir forvitnilega leit, efa eða viðureignar milli
hvata, sem stjórnað er af æðri hugsunum á
siðfræðilegu sviði. Dýr hefur enga hugmynd um
hina merkilegu rödd, sem við köllum samvizku
og segir okkur hvað er rétt og rangt. Eingöngu
maðurinn verður að bera þær þjáningar, sem á
hann eru lagðar, vegna þess að hann er skpaður
í Guðs mynd. Og eingöngu maðurinn er
gæddur sál, sem gerir honum kleyft að hafa vald
á þeim erfiðleikum, sem stafa af þessum
þjáningum.
Nú á tímum vinna þúsundir vísindamanna að
stórfenglegasta verkefni, sem mennirnir hafa
nokkru sinni gegnt, nefnilega tilraun til að
skilja eðlisfræðilegan alheim, sem er óendan-
legur bæði í tíma og rúmi, flókinn í hverju
smáatriði og áhrifaríkur í skipulagi sínu. Einnig
reyna þeir að skilja uppruna hans og hvernig
hann starfar.
Það er ekki lengur nægileg skýring á takmarki
vísindanna að segja, að þau reyni að finna þau
eðiisfræðilegu lögmál, sem stjórna aiheiminum
og eykur stjórn mannanna á þessum lögmálum,
vegna þess að erfiðleikar vísindanna hafa aukizt
vegna þeirra. Grundvallaratriði vísindanna eru
sameiginlegar tilraunir, athuganir og uppsetn-
ing ákveðinna takmarka. Út frá þessu reynir
vísindamaðurinn að bera fram lxkan af tíma,
hlutfalli og ástæðum. En þegar maður öðiazt
frekari þekkingu verður gamla líkaninu ekki
fleygt þess vegna. Það breytist aðeins í þeim
atriðum, þar sem hin aukna þekking bendir á
annað. Sú staðreynd, að vísindamenn eru fúsir
að breyta líkani sínu af alheiminum, sýnir, að
þeir ætlast ekki til þess að þekkja hinn
»
7