Rödd fólksins - Vestmannaeyjum - 29.01.1938, Blaðsíða 1

Rödd fólksins
1. árg. I VESTMANNAEYJUM, 29. JANÚAR 1938. | 4. tbl.
Húsnædismálin
Eftir Sigfurd Guttormsson.
Ólafur Á. Kristjáiísson skrifar
■grein í næstsíðasta tölublað þessa
blaðs og sýnir þar ljóslega fram
á inöguleika til að koma megi hér
upp góðum íbúðarliúsum fvrir al-
þýðufólk, er mætti bæta að
nokkru það ófremdarástand í
.húsnæðismálum, er við eigum við
hð búa hér í Vestmannaeyjum.
Það er kunnara en frá þurfi að
Siffiirður Guttormsson.
.-segja, að liíbýli liafa ákveðin á-
lirif á heilsu manna, vinnuþrótt
■og alla vellíðan. Næst eftir matn-
um, sem við borðum, er húsnæð-
ið nauðsynlegasti þátturinn til
framdráttar lífinu. Ekki grunar
}k) alla hve alvarleg áhrif það eru
sem híbýlin liafa á heilsufarið.
Skýi'slur um þetta liafa engar
verið gerðar hér á landi, en hag-
skýrslur annara landa draga fram
í dagsljósið ömurlegan sannleika.
Tökum til dæmis:
í Budapest var meðalaldur
þeirra er dáið liöfðu, og eldri voru
•en 5 ára:
1— 2 íbúar á herbergi 47.16 ár
2— 5 ibúar á lierbergi 39.51 ár
5—10 íbúar á herbergi 37.10 ár
''Yfir 10 íbúar á herbergi 32.03 ár
Þessi skýrsla sýnir ljóslega hve
hættulegar eru þröngar og yfir-
fylltar íbúðir.
Ákveðnir sjúkdómar eru raktir
:til lélegra ibúða, svo sem gigt-
veiki, enska sýkin svokallaða,
herklaveiki og ýmsir fleiri, fyrir
mtan það, að farsóttir allar ná
Bústaðu^ bæjarstarfsmanns
í Vestm.eyjum.
langtum greiðari útbreiðslu í
þröngum og slæmum híbýlum og
öll silyrði þar verri til að ná heils-
unni aftm*.
í Oslo voru á árunum 1920
—1932 2% sinnuin tiðari dauðs-
föll, af völdum berklaveikinnar, í
verst hýsta hluta borgarinnar
samanborið við bezt hýsta hluta
hennar.
Hér á íslandi eru reglugerðir
samdar og lög sett um það hvað
íbúðir megi vera verstar, sem
teknar séu til notkunar. En þessi
lög og þessar reglugerðir ganga í
flestu ennþá lengra á rétt fólksins,
en gert er í nærliggjandi menning-
arlöndum og eru þar að aulci sára-
lítils virði, þar sem þau eins og
ílest önnur lög, sem trvggja eiga
alþýðu manna rétt til menningar-
lífs, eru þverbrotin og að vettugi
virt og skal eg nú benda liér á
dæmi.
Lög nr. 57, frá 14. júní 1929
mæla svo fyrir, að í kaupstöðum
eða kauptúnum, sem liafa yfir
100 íbúa, megi ekki taka kjallara
til íbúðar í húsum, sem byggð eru
eftir að lög þessi öðlast gildi, og
eigi lieldur gera lcjallaraíbúðir i
húsum, sem byggð eru fyrir 14.
| júní 1929. Ennfremur segir í 3. gr.
sömu laga:
Bæjarstjórn eða lireppsnefnd er
heimilt að leyfa um stundarsakir
notkun kjallaraíhúa, sem fyrir
eru, þótt ekki fullnægi skilyrðum
2. gr. Yfir þessar íbúðir skal halda
sérstaka skrá. Skoða skal íbúðirn-
ar árlega og leiðrétta skrána skv.
því.
Og í 4. gr.:
í janúarmánuði ár hvert skal
bæjarstjórn og lireppsnefnd velja
lir ])ær kjallaraíbúðir, sem lakast-
ar er og leyfðar eru um stundar-
sakir, og aldrei færri en einn tutt-
ugasta þeirra, og banna ibúð í
þeim frá næstu fardögum.
Hver er svo uppfylling jæssara
fögru fyrirheita. Ó-jú, kjallara-
íbúðir gera menn óáreittir í nýj-
um húsum og það i stórum stíl
og gömlu pestarbælin fá að vera
i friði eins og þær væru helgidóm-
ur. Og þarna standa þær áratug
eftir áralug til storkunar í allri
menningarviðleitni og stytta íbú-
um sínum aldur.
Byggingasamþykkt fyrir þetta
byggðarlag mælir svo fvrir að
lcjalaraibúð megi ekki vera meira
niðurgrafin en 1 metri, að allir
gluggar á íbúðarlierbergjum viti
móti sólarátt og hafi ákveðna
stærð í hlutfalli við gólfflötinn,
auk ýmissa annara ákvæða. Þess-
ar lágmarkskröfur standa á prenti
og svo ná þær nú ekki lengra,
þvi fjöldi er hér af íbúðum, sem
eru langt fyrir neðan allar liellur
og jafnvel sumar þær alverstu
leigðar út af lielztu forkólfum
íhaldsins, og það fyrir ósvífna
leigu. Og þó að margar íbúðir séu
af heilbrigðisnefnd dæmdar lang-
samlega óhæfar sem vistarverur
manna, þá kemur alt fyrir ekki.
Áfram liýrist þarna fátæki hluti
alþýðunnar og þurfamenn bæj-
arins, eins og róttlausar verur.
Sumar af þessum ibúðum er
skömm að hafa fyrir skepnur,
livað þá fólk, og úr þeim flytja
menn alla jafna ekki annað en
i kirkjugarðinn.
Þótt það snerti ekki bcint íbúð-
arhúsin, þá get ég ekki látið vera
að benda á 32. grein heilbrigðis-
samþyktarinnar, en hún liljóðar
svo: „Hús, sem notuð eru til þess
að beita i fiskilínur (beituskúr-
ar) og hús, sem notuð éru ti'l
netagerðar (netapláss) skulu
þannig úr garði gerð, að drag-
siigur sé fyrirbygður. Skal þess
sérstaklega gætt. á járnskúrum,
að veggir, loft , og 1 gólf sé að
minsta kosti tvöfalt (pappalagt
eða þiljað með tréþiljum). Skal
gengið svo frá, að ekki komist
dragsúgur með gluggum og liurð-
um. Þó nægir, að steinveggir séu
einfaldir, ef þeir eru steinliúð-
aðir (pússaðir).
Ekki er nú þetta plaggið ó-
myndarlega samansett, og ekki
lítilsvirði þau réttindi, sem það
hefir upp á að bjóða. En slíkur
er réttur hinna kúguðu, og slík-
ur er ríkishorgararéttur alþýð-
unnar, þar sem íhaldið hefir
framkvæmdarvaldið í sinum
liöndum.
Hefir þá íhaldið hreint ekkert
gert í húsnæðismálunum? Ójú.
Það hefir, nú fyrir skemstu, vígt
nýtt samkomuliús, sem mun liafa
kostað álíka mikið og nýjar íbúð-
ir yfir töluvert á annað hundr-
að manns. En látum bara ihaldið
vígja sín liús, þvi að einhvers-
staðar verða vondir að vera.
Slköpum ligldur jskiílyrðin fyrir
nýrri vígslu — vígslu fyrstu 10.
verkamannabústaðanna, — en
það gerum við einungis með því,
að taka völdin af íhaldinu í kom-
andi kosningum.
Siff. Guttormsson.
Skrauthýsi yfirstéttarinnar.
Kjósid
A-listann!
Nýir verkamannabústaðir. '