Alþýðublað Hafnarfjarðar - 21.01.1956, Qupperneq 1

ALÞÝÐUBLAÐ NAFNARFJARÐAR
XV. ÁRGANGUR
HAFNARFIRÐI, 21. JANÚAR 1956
2. TÖLUBLAÐ
Sicfnumál Alþýðuflokksins í (ramkvœmd
Fiskiðjuver Bæjarútgerðar Hafnarfjarðar
tekur sennilega til starfa á þessu ári
Undanfarna mánuði hefur smíði Fiskiðjuvers Bæj-
arútgerðarinnar miðað vel áfram. Ef veður verður
ekki sérstaklega óhagstætt til byggingarfram-
kvæmda má gera ráð fyrir, að það geti tekið til starfa
á síðari hluta ársins.
Á síðastliðnu kjörtímabili beittu Alþýðuflokks-
menn í bæjarstjórn sér fyrir því, að hafin var nauð-
synlegur undirbúingur að byggingu fiskiðjuversins
og hafa síðan unnið að því að hrinda þessu máli
í framkvæmd.
í þau tuttugu og fimm ár, sem
liðin eru frá stofnun Bæjarútgerð
ar Hafnarfjarðar, hefur hún ver-
ið sá megin burðarás, sem nær
allt atvinnulíf bæjarins hefur
hvílt á, enda hefur allur rekst-
ur Bæjarútgerðarinnar miðast
við það fyrst og fremst, að bæj-
arfélagið í heild hefði af rekstri
hennar sem mestan beinan og
óbeinan hag. Fyrir síðari heims-
styrjöldina skapaði saltfiskverk-
unin mikla atvinnu í bænum, en
á stríðsárunum, þegar saltfisk-
markaðarnir lokuðust og ísfisk-
sölurnar jukust, miniikaði að
vísu sú landvinna um tíma, sem
bæjarútgerðin veitti.
Þegar eftir styrjöldina breytt-
ist þetta að nýju. Jafnframt því
sem togaraflotinn var endurnýj-
aður og aukinn, var séð fyrir að-
stöðu til þess að verka aflann
svo sem bezt átti við.
Þannig voru byggðir fisklijall-
ar, skreiðarskemmur og fyrir-
myndar þurrkhús. Alþýðuflokks-
meirihlutanum var þó Ijóst, að
Bæjarútgerðin þurfti einnig að
eignast sitt eigið fiskiðjuver til
þess að geta tekið fisk til fryst-
ingar.
I beinu framhaldi af fyrri
stefnu í rekstri Bæjarútgerðar-
innar voru keyptar á árinu
1933 eignir Sviða h.f. og Hrím-
faxa h.f., en þar með fylgdu
hinar ákjósanlegustu hafnar-
lóðir fyrir frystihúss- eða fisk-
iðjuversbyggingu. Enda voru
þessi kaup beinlínis við það
miðuð, að þar með fengjust hin-
ar beztu lóðir fyrir fiskiðjuver.
Það var líka svo, að nokkru eft-
ir að þessi kaup voru gerð, þá
beitti Alþýðuflokksmeirihlut-
ínn sér fyrir því og fékk sam-
þykkt í útgerðarráði tillögu
Þess efnis, að gerður skildi til-
löguuppdráttur og kostnaðar-
áætlun að fyrirhugaðri fiskiðju-
versbyggingu.
Axel Kristjánsson, forstjóri,
an fiskiðjuver og gerði kostnaðar
áætlun.
Alþýðuflokkurinn hafði heitið
því fyrir síðustu bæjarstjórnar-
kosningar að Bæjarútgerð Hafn-
arfjarðar eignaðist eigið fiskiðju
ver. Það var fullljóst, að slík stór
framkvæmd yrði ekki hafin,
nema með allmiklu lánsfé. Eins
og málum var þá komið innan
lands, þótti sýnt, að nægilegt
Iánsfé fengist ekki hér heima og
þess yrði lengra að leita.
Þýzka lánið.
Gísli Sigurbjörnsson, forstjóri,
liafði áður greitt úr tilsvarandi
vanda fyrir eina bæjarstofnun,
þótt í smærri stíl væri. Til hans
var enn leitað og athugaði hann
lánsmöguleika strax á árinu
1954. Um haustið sama ár höfðu
þær athuganir borið þann árang-
ur, að upplýst var, að lánsmögu-
leikar væru fyrir hendi.
Næstu 10 mánuSi eða frá okt-
óber 1954 og þar til seint í ágúst
1955 var stöðugt unnið að því að
fá öll gögn í lag varðandi lán-
töku í Þýzkalandi fyrir væntan
legt fiskiðjuver. Gísla Sigur
björnssyni, forstjóra, tókst að út-
vega ákveðið lán til framkvæmd
anna. Að vísu voru á því láni
ýmsir agnúar. En miðað við hina
brýnu þörf bæjarfélagsins fyrir
fiskiðjuverið, voru þeir ókostir
ekki taldir það þungir á metun-
(Framhald á bls. 3)
an oft að koma til Hafnarf jarðar
og taka þar olíu og aðrar nauð-
synjar. Þetta verður ekki lengur
nauðsynlegt og eykur þannig
fiskiðjuverið möguleika á betri
afkomu hjá togurunum. auk
þess sem gera verður ráð fyrir
að nokkur hagnaður verði alla
jafnan af rekstri fiskiðjuversins
sjálfs, þótt hann gangi að sjálf-
sögðu fyrstu árin fyrst og fremst
til þess að endurgreiða lán og til
afskrifta.
Þá er rétt að minna á , að allt
að því fjórðu hlutar af fiskmagni
því, sem fer til frystihúsa verður
úrgangur og hráefni fyrir fisk-
m jölsverksmiðjur. Fiskiðjj uverið
hefur þannig eigi litla þýðingu
fyrir Lýsi og Mjöl h.f.
Þannig er það nokkurn veginn
sama hvernig á málið er litið.
Bygging Fiskiðjuvers Bæjarút-
gerðarinnar mun hafa margvís-
lega og ómetanlega þýðingu fyr-
ir atvinnu bæjarbúa og fjárhag
bæjarfélagsins í heild.
Af§taða Sjálfstæðisiiianua
til by^in^ai1 fiikidjuvoi'MÍiii
Það er alkunnugt orðið, hvernig Sjálfstæðismenn notuðu að-
stöðu sína í stjórnarmeirihlutanum í Lýsi og Mjöl li.f. sjálfum sér
til gífurlegs persónulegs fjárgróða. Og það er eins og reynsla
þeirra í Lýsi og Mjöl h.f. hafi verið með þeim ágætum, áður en
Lýsi og Mjöl-dómurinn kom, að þeir höfðu alveg ósveigjanlegan
áhuga á því, að væntanlegt fiskiðjuver skyldi einnig vera í hluta-
félagsformi, eins og ekkert annað kæmi til greina.
Áhugi liðsodda Sjálfstæðis-
manna á fiskiðjuversmálinu hefst
á því, að nokkrum mánuðum eft-
ir að upplýst var, að lánsmögu-
leikar væru fyrir hendi í Þýzka-
landi til byggingu fiskiðjuvers-
ins, þá létu þeir Lýsi og Mjöl
hið fyrirhugaða þýzka lán. Láns-
kjör þess voru þó ekki verri en
það, að ýmsir góðir og gegnir
Sjálfstseðismenn á Akureyri
höfðu þegar samþykkt samskon-
ar lán og lánskjör fyrir Útgerðar-
félag Akureyrar h.f., enda ekkert
Þýðing' fi§kiðjuvcr§in^
ftvrir bæjnrfclagið
Hið nýja fiskiðjuver Bæjarútgerðarinnar mun hafa margvíslega
þýðingu fyrir atvinnu og afkomu bæjarbúa. í fyrsta lagi verður
miklu meira fiskmagni landað hér og fullunnið en áður hefur
verið. Hversu mikið fiskmagn um er að ræða má sjá af því, að
á árinu 1955 hefði Iíklega verið landað í Hafnarfirði 6000—9000
smálestum, eða 20—30 togarafarmar í viðbót, ef hægt hefði ver-
ið að vinna aflann í bænum. Löndun og vinnsla á 20—30 togara-
förmum jafngildir vinnulaunum að upphæð hér um bil 2,3—3,5
millj. króna. — Ef gert er ráð fyrir að verkamaður hafi 3500
kr. á mánuði, þá jafngildir tapið í vinnulaunum fyrir bæjarbúa,
10 mánaða vinnu fyrir 100 manns.
Af þessum tölum má ráða
hversu gífurlegt hagsmunamál
það er fyrir bæjarbúa, að fiskið ju-
ver Bæjarútgerðarinnar verði
sem fyrst fullbúið.
Fyrir rekstur Bægjarútgerðar-
sem er þaulkunnugur frystihúsa- innar mun fiskiðjuverið einnig
^hálum frá fyrri tíð, teiknaði síð- | hafa mikla þýðingu. Á síðasta ári
urðu togararnir að landa marg-
sinnis utan Hafnarfjarðar, ýmist
í Vestmannaeyjum, á Austfjörð-
um eða á Vestfjörðum. Þetta
hafði í för með sér miklar tafir
frá veiðum fyrir togarana. Þeir
þurftu að sigla langar leiðir til
þess að landa afla sínum og síð-
h.f. skrifa Bæjarútgerðinni og
röktu þar í löngu máli áhuga
sinn á byggingu frystihúss, þótt
ekki væri vitað um þann áhuga
fyrr en eftir að sýnt var, að mál-
ið kæmist í liöfn. í sama bréfi
var Bæjarútgerðinni boðið að
ganga til samvinnu við þá um
málið í því formi, að Bæjarút-
gerðin væri þar valdalaus minni-
hluti, en legði fram mikið fé og
væntanlega allt lánsfé, sem þá
þegar var búið að tryggja rnikils
til. Var sýnt, að hér var óskað
eftir nákvæmlega sömu aðstöðu
og komizt hafði á í Lýsi og Mjöl
h.f.
Þegar þessu samvinnutilboði
um að afhenda Sjálfstæðis-
mönnum öll ráð og völd í vænt-
anlegu fiskiðjuveri liafði verið
hafnað, liófst liatrammur and-
róður þeirra gegn málinu leynt
og ljóst.
Var 'þá fyrst tekið til að rægja
að því
er
annað lán fáanlegt,
bezt varð séð.
Þessi rógslierferð tók á sig
ýmsar myndir. Einn þátturinn
var, að hið væntanlega þýzka
lán væri beinlínis stórhættulegt
íslenzkum iðnaði! Þessi „hætta“
var þó ekki meiri en það, að vel
mátti kaupa íslenzka framleiðslu
til frystihússins samkvæmt þýzka
samningnum, þar sem við átti,
svo sem frystitæki o. fl.
Hræsni þeirra manna, sem
mest reyndu að koma í veg fyrir
að þýzkt lán yrði tekið, var með
fádæmum. T. d. var manni
nokkrum, sem liafði liagsmuni ís-
lenzks iðnaðar að yfirskini att
fram á ritvöllinn til þess að
rægja þýzka lánið. Hann hafði
áður skrifað Bæjarútgerðinni og
boðið að selja heimi öll þau tæki,
er til þurfti, þar á meðal öll þau
læki og vélar frá Damnörku, sem
(Framhald á bls. 2)