Muninn - 21.11.1929, Side 4
4
MUNINN
sje niður í lærðu deild mentaskól-
ans sú námsgrein, sem ein allra
kendi oss hreina rökfræði. Oss
verður á að spyrja: Hví er þetta
g-jört? Hvert stefnir?
Er það sökum þess, að örfáir
menn hafa talið sjer og e. t. v.
öðrum trú um, að þeir gæti ekki
lært stærðfræði ? Eiga. þeir, sem
hafa e. t. v. takmarkaðar gáfur á
einhverju sviði, að binda alla aðra
á sama klafa? Eiga þeir, sem toga
niður, að hafa bæði töglin og
hagldirnar? Eiga þeir að skera,
sem vilja sníða stakkinn þrengst-
an?
Eigum vjer að fleygja frá oss
þeirri. námsgrein, sem öll vísindi
byggjast á, og sem er oss öruggur
hnoði í ótal völundai'húsum. Eig-
um vjer að fleygja reglum Pýþa-
gorasar, en leggja höfuðið í bleyti
við að læra »Ágrip af danskri
málfræði« eftir Jón ófeigsson,
þar sem reglurnar virðast gjörð-
ar, til þess að finna undantekn-
ingarnar?
Ætli það gæti ekki farið svo, ef
vjer hjeldum lengi áfram í þessa
átt, að þekking vor líktist lauf-
fögru trje, sem fjelli við fyrstu
stormhvinu, sökum þess, að ræt-
urnar væru ótraustar.
Hver er orsök þess, að sumar
námsgreinar fjarlægjast nemend-
ur svo mjög? Vjer vitum að
skemtilegur kennari getur glætt
áhuga nemanda á námsgrein, sem
honum var ekki hugleikin fyrr.
Einnig vitum vjer, að leiðinleg
námsbók getur gert dásamleg vís-
indi að hlægilegri heimsku í aUg-
um nemenda. Milli nemanda og
námsgreinar er venjulega djúp,
sem þaff að brúa, og á það ekki
síst við um stærðfræði. Þetta
djúp hugðumst vjer að brúa er-
lendum námsbókum. Bókum, sem
samdar voru handa annari þjóð
með annarskyns gáfnafari,þörfum
og þrám. Bókum, sem nemendur
fyrirlíta, og jafnvel kennarar
kvarta undan.
Vjer hugðumst að ósekju geta
svift móðurmálið þeim sjálfsagða
rjetti og þeirri helgu skyldu, að
samræma hugsanir snillinganna
vorum eigin. Það þykir boða ó-
samlyndi, að heilsast eða kveðjast
vfir borð eða þröskuld (og jafn-
vel að kyssast yfir g-irðingu, sem
þó er oft gert).
Vjer hugðumst að brúa álinn,
en í miðjunni var banvænn streng-
ur, sem margan hefir solgið.
Trúfesti vor við erlendar náms-
bækur ei' jafnvel orðin svo rótgró-
in, að vjer höfnum hiklaust ís-
lenskum. Dr. ólafur Dan Daníels-
son hefir samið kenslubælair í
stærðfræði. Þær hafa ekki ennþá
getað rýmt úr vegi hinum dönsku,
sem tvímælalaust standa þeim
langt að baki. Bók hans »Um flat-
armyndir« er nú víðast lögð nið-
ur, þar sem byrjað var að kenna
haua, t. d. hjer í skóla. Doktorinn
drepur á þetta í formála »KensIu-
bókar í algebru«. Telur hann not-
kun erlendra námsbóka undrum
sæta í íslenskum skólum og bend-
ir átakanlega á galla þeirra.
».... því að stærðfræðin er sú
eina æfing í »hreinni rökfræði«,*
sem skólarnir veita. Um þejta
held jeg að ekki verði deilt. En að
fslendingar byrji að æfi sig í rök-
fræði á dönsku, í stað þess að æfa
hana á siou móðurmáli, því má
hver hæla sem vill fyrir mjer...
■— Þegar jeg var í skóla mun
mjög hafa skort á það, að betri
hluti nemenda skildi inngang al-
gebrunnar, hvað þá hinir. Og jeg
býst við að segja megi það sama
enn«.
Það er ótvíræð skoðun hans, að
erlendar námsbækur fullnægi alls
ekki þörf neinandans. En haun er,
sem kunnugt er, lærðasti núlif-
andi íslendingur í þeirri grein og
* Locica formalis.
hefir mikið fengist við kenslu. Sú
er önnur ástæða andúðár gegn
stærðfræðinámi, að nem. þykjast
ekki hafa bein not. af allri stærð-
fræði. Jeg leyfi mjer einnig að
benda á svar dr. Dan við fjar-
stæðu þessari.
»Nei, tilgangurinn með stærð-
fræðináminu er alt annar. Hann
er sá, að venja nemandann á ná-
kvæmni í hugsun sinni og hug-
kværnni um leið, sem engin önnur
kenslugrein æfir hann í að sama
skapi. Auk þess fer stærðfræði-
kenslan.með nemandann beint inn
í vinnustofu vísindanna«.
Er þetta þá ekki nokkurs virði?
Er það ekki einmitt þjálfun hugs-
unarinnar, sem^pss skortir mest?
Afnám stærðfræði í mentadeild,
með þeirn breytingum sem óhjá-
kvæmilegar eru í ljós- og stjörnu-
fræðinámi, er beinlínis að þurka
burt alt vísindasnið af mentaskól-
unum. Fer þá að verða fátt. til
þeirra að sækja, og líklegast að
latínan hrósi að lokum sigri með
»vertio-pálma« í höndum. -
Það er mikið rætt um, hve mjög*
oss skorti náttúrufræðinga og' há-
skólagengna búfræðinga, en allir
mega sjá, að afnám stærðfræðinn-
ar er illur Þrándur í götu þeim,
er þessa braut vilja ganga, og-
jafnvel svo, að efnalitlum mönn-
um getur orðið ókleyft.
En vonandi er, að vitrir menn
sjái bráðlega, að breytingarnar
valda tjóni og'hefjist handa gegn
heimsku þessari. Og því fyrr, sem
vjer fáum stærðfræðina aftur, því
betra.
Skaðinn gerir menn hyggna, en
ekki auðga. Og nú lærum vjer
auðvitað af þessari andúð gegn
stæi'ðfræðinámi, að kjósa eigi er-
lendar námsbækur, þá er vjer eig-
um kost íslenskra, sem að allra
dómi taka hinum fram.
Matth. Jónasson
frá Reykjarfirði.
Prentsmiðja Odds Björnssonar.