Muninn - 21.03.1930, Side 1

JVIUNINJM m
Útgefandi Málfundafélagið Huginn G. A. (§}--
Ritstjóri: Einar Ásmundsson. Aigreiðslumaður: Tr. Pjetursson. Ábyrgðarmenn: Ritnefndin.
3. árg.
Akureyri föstudaginn
21. mars 1930
6. tbl.
21. marz 1840. - 21. marz 1930.
Fyrsti forstöðumaðumaður þessa
skóla, Jón A. Hjaltalín, er níræður i
dag.
Hann var vestfirzkur að ætt og
uppruna, prestssonur og af prestum
kominn í marga kynliðu. Hann
fæddist á Stað í Súgandafirði, varð
stúdent 1861 með 1. einkunn og
prestaskólakandidat 1864, sömuleið-
is með 1. einkunn. Fram að þess-
um tíma fetar hann þjóðbrautina
og hlýtur að launum það lof, sem
dyggilegt ferðalag um þann Langa-
dal veitir. Hann virðist álitlegt
borgaraefni, sem altaf er v e I, en
aldrei b e z t, aldrei hið æðsta. En
þá er hann er orðinn kandidat,
heldur hann ekki áfram för á þjóð-
leiðinni upp í prestsembætti og
predikunarstól. Hann tekur ekki
prestsvígslu að prófi loknu. Hann
fæst næstu tvö ár við kenslu í
Reykjavík. Má fara nærri um, að
slíkt hefir hann ekki ráðist í gróða
né mannvirðingar vegna. Er mælt, að
hann hafi ekki verið algerlega kirkju-
trúmaður. Árið 1866 leggur hann í
ferð, sem fátíð var meðal ís-
lenzkra prestaskólakandidata á þeim
árum. Hann fór með konu sinni
til Englands. Hann átti þar þó enga
atvinnu vísa. Sýnir slíkt bragð óróa,
áræði og kjark, óborgaralegt lundar
far og óvenjulegt meðal langskóla-
manna. Hann fékst á skólaárum
sínum nokkuð við kveðskap. Pá er
hann eltist, fanst honum fátt til um
Ijóðlist sína. Kveðskapur hans sýnir
samt, að gæddur héfir hann verið
fleiri hæfileikum en venjulegum
námsgáfum. Útþrá hans og æfin-
týrahugur, djarfur og frjáls,
í sönnustu merkingu þess hins
mjög misskilda orðs, hafa ná-
skyld verið Ijóðlund hans og Ijóð-
hneigð. Vér skiljum betur vikinga-
ferð guðfræðikandidatsins, er vér
vitum um Ijóðagerð hans, ungs og
uppvaxandi. Pað er og merkilegt, að
Ijóðgáfa hans studdi hann og styrkti
með Bretum. Par sýndi hann skyld-
leika sinn við hirðskáld vor forn.
Enn kom það íslendingi erlendis
vel, að hann kunni að yrkja, eins
og slíkt gagnaði Agli, Hallfreði og
Sighvati. Hjaltalín gekk fyrir Victoriu
drottning og flutti henni kvæði
mikið, sem hann kallaði Sigrúnar-
kviðu (Victoriu kallaði hann Sig-
rúnu). Pótt hvorki gerðist hann
hirðmaður né hirðskáld, sem skáld
vor áður gerðust í Bretlandi á dög-
um Aðalsteins konungs og Knúts
ríka, hafði hann mikið gagn af
drottningarkviðu sinni. Naut hann
þar snápsháttar Breta. Framan af
bjuggu þau hjón við krappan kost
í vesturvíking. Héðan í frá rýmkaðist
hagur hans. Hann fékk atvinnu við
bókasafn í Edinaborg. Hann gat
sér góðan orðstír fyrir vinnurbrögð
og framkomu. Hann kyntist mörgu
stórmenni hinnar voldugu stór-
þjóðar. Hann hefir valið sér góðan
félagsskap. Er slikt fyrirmanns og
gæfumanns einkenni. Finna má vitni
þess, að merkum Bretum gazt vel að
þessum landa vorum, hæfileikum
hans, mannkostum og dugnaði.
Veittu þeir honum meðmæli um
bókavarðarstöðu, er hann ásamt 19
Englendingum sótti um. Voru fyrst
teknir fimm og síðan tveir þessara
umsækjenda, er úr skyldi velja.
Svo nærri komst Hjaltalín stöðu
þessari ,að hann varð annar þessara
tveggja. Bretinn varð hlutskarp-
ari. En það sýnir mikið traust
á Hjaltalín, útlendingnum norðan
frá íslandi, að hann varð -annar
í röð í þessu tvítuga kapptefli.
Hann gerðist á ' allra bezta aidri,
ný-orðinn fertugur, fóstri hins ný-
stofnaða gagnfræðaskóla á Möðru-
völlum í Hörgárdal. Hann var þá
hvorki of ungur né of gamall til
slíks starfs. Oreind og reynsla,
þróttur og þrek fá á því skeiði æf-
innar bez.t haldizt í hendur og hvert
annað stutt í álum og straumi. Ýkju-
laust og öfgalaust má kalla það þjóð-
argæfu, að Hilmar Finsengerði Jón
Hjaltalín að skólastjóra. Hann bjó,
bæði »af guðs náð« ogaf erlendu upp-
eldi, yfirþeim persónuleik, sem heil-
brigður æskulýður virðir og lýtur.
Honum hafði hlotnazt menning,
sem um þær mundir var nær ein-
stðk með íslendingum og enn er
fágæt með þjóð vorri. Á langdvöl
með Skotum, einhverri hinni ágæt-
ustu þjóð, hafði hann þjálfast i
skylduskóla og við menningarstarf.
Hverju hefir hann, félaus útlend-
ingur, sonur einnar smæstu þjóð-
arinnar og minst megandi í mann-
heimi, getað stuðst öðru en skyldu-
rækni og eigin-dug? Pótt sá boð-
skapur láti ef til vill illa i eyrum
sumra góðra lesanda, þá er víst,
að uppeldisforingjar ungra manna
verða fyrst og síðast að vera sjálf-
um sér harðir. Fæstir þarfnast fyr-
irmyndar og forustu í eftirlæti við
hinar óæðri hvatir í eigin-brjósti,
Pótt hann á margan hátt væri á-
gætlega til starfs síns fallinn, var
honum ekki áð ðllu gefið að vera