Muninn - 01.12.1949, Blaðsíða 6

14
MUNINN
ustu sinni við lieild og einstakling.
Allir vita, liversu honum var annt um
sæmd skólans. Ef heiður skólans var í
veði eða siðferðileg heilbrigði nem-
enda, hikaði liann ekki við að taka í
taumana með festu og myndugleik.
En jafnframt varði hann ótrúlega mik-
illi orku og tíma til bjargar einstök-
um nemendum. Honum var vel ljóst,
að einstaklingurinn var hin lifandi
vera. Það er einstaklingurinn, sem
finnur til, gleðst og harmar, sagði
hann, og öll félags- og heildarhyggja
verður að vera reist á virðingu á ein-
staklingnum, lífi hans og tilfinning-
um, ef ekki á illa að fara. Þess vegna
var hann einlæglega andvígur þeim
þjóðfélagsstefnum, sem fórna lifandi
einstaklingum á altari tilbúinnar og
tilfinningalausrar heildar.
Sigurði skólameistara var einkenni-
lega farið um margt. Hann var bar-
dagamaður og harður í raun, en jafn-
framt barnslega viðkvæmur. Hann var
allur í því, sem tók hug hans liverja
stund, en jafnframt var honum rík
þörf tilbreytingar. Slíkt er listamanns
skapferli. Hann hafði djúpa nautn af
kyrrð og einveru, en á engum vissi ég
sannast betur en honum, að „maður er
manns gaman“, og var þó ekki sama,
hver maðurinn var. Allur leikaraskajj-
ur var honum mjög fjarri, og hann
gat aldrei dulið hug sinn. Ávallt
fannst á, hvort honum líkaði betur
eða verr. Hann var bersögull, svo að
hneykslum gat valdið, en allir hlutu
að virða hreinskilni hans. Sigurður
skólameistari var ekki sléttur né felld-
ur og hirti ekki um að vera það. Ann-
marka hafði hann, en það var um þá,
fannst mér oft, eins og um braglýtin
hjá Grími Thomsen, að þeir juku að-
eins kyngimátt persónunnar og sner-
ust að síðustu í kosti, urðu að styrk-
leika, en ekki veikleika.
Það verður ekki skilizt svo við Sig-
urð skólameistara, að ekki sé minnzt
á heimili hans. Heimili hans var eitt
inesta rausnar- og og menningarheim-
ili um sína tíð, og hafði hann þó ekki
auðinn til að styðjast við. Sigurður
skólameistari reiddi aldrei digran sjóð.
En hann átti það, sem betra var: frá-
bæra konu og höfðingslund sjálfs sín.
Þau hjónin, Halldóra Ólafsdóttir og
Sigurður Guðmundsson, kunnu öllum
betur að taka á móti gestum. Þar voru
þau svo samvalin, að leitun er á öðru
eins. Fyrirmannlegt fas húsbændanna,
höfðinglegar veitingar og frjálsmann-
legt tal hjálpaðist allt að til þess að
skapa óvenjulega hressandi andrúms-
loft. Og sjálfur var skólameistari sí-
gjósandi hver gleði og andríki. Eg ef-
ast um, að ég hafi nokkurs staðar, í
list né lífi, kynnzt léttari samleik
forms og anda en á þessu mikla menn-
ingarheimili. Líklega hefir Sigurður
skólameistari hvergi notið sín betur
en með góðum gestum á heimili sínu.
Eg hefi heyrt fleiri en einn segja,
að þeim þætti Sigurður skólameistari
rita bezt, er hann minntist látinna
manna. Það er auðkenni mikilla
manna að vera stærstir á alvörumestu
stundum. Á landamærunum miklu,
þar sem á aðra hlið getur að líta veg
heillar ævi, en hinum megin svarta-
bakka hinna miklu dulheima, gat Sig-
„Yður er í dag irelsari íæddur,
sem er Kristur Drottinn, í borg
Davíðs. Og hafið þetta til
marks: Þér munuð finna ung-
barn reifað og liggjandi í jötu.“
(Lúk. 2, 11—12).
Þú hefur eflaust veitt því eftirtekt,
að þrátt fyrir óviðjafnanlega fegurð
jólaguðspjallsins gætir þar ekki aðeins
samhljóma. Andstæðurnar eru áber-
andi og eftirtektarverðar. Voldugur
keisari — hjálparvana barn, fátæk móð-
ir, sem elur guðs eingetinn son, hann,
sem kom frá föðurhúsunum, þar sem
gnægð var híbýla — en fékk ekki rúm
í gistihúsinu.
Mörgum verður á að virða fyrir sér
ósamræmið, sem er á milli fyrirheits-
ins volduga frá himinhæðum: „Yður
er í dag frelsari fæddur“ og hinnar
lítilfjörlegu sönnunar, sem á að stað-
festa þennan fagnaðarboðskap: „Og
hafið það til marks: Þér munuð finna
ungbarn reifað og liggjandi í jötu.“
Boðskapur jólanna er vissulega stór-
kostlegur, liann boðar hjálpræði og
frið öllum mönnum, en grundvöllur
hans virðist svo veikur, það er lítill,
ósjálfbjarga brjóstmylkingur við móð-
urbarrn.
Hvernig er hægt að byggja hjálp-
urður skólameistari látið hvort tveggja
njóta sín: djúpan lífsskilning og dular-
grun sinn um löndin fyrir austan
tungl og sunnan sól, eins og mig minn-
ir, að hann eitt sinn orðaði það.
Fyrir skömmu, er einn hollvinur
skólans hné í valinn, sendi Sigurður
skólameistari honum dánarkveðju. Á
henni sáust engin feigðarmörk. En nú
er það ekki lengur hann, sem hnýtir
látnum vinum hinzta kransinn. Nú er
hann horfinn í hópinn til þeirra.
Þökk og blessun Menntaskólans á
Akureyri og kveðja frá oss öllum,
samkennurum hans og fósturbörnum,
fylgir honum til þeirra huldulanda.
Þórarinn Björnsson.
[Ræða þessi var flutt við minningar-
atliöfn um Sigurð Guðnmndsson skóla-
meistara í hátíðasal skólans, laugardag-
inn 26. nóvember s. 1.]
ræði á slíkum hvítvoðungi, og hvers
vegna er fæðingar þessa fátæka barns
minnzt öldum saman? Svarið er ein-
falt en stórkostlegt: Þetta barn var
guð! Þetta er hinn raunverulegi
kjarni málsins, jólaguðspjallsins. —
Sannarlega hefur það aldrei verið auð-
velt að sætta sig við táknið, því að
skynsemi vor getur ekki gripið undr-
ið. En hér tekur trúin við.
Það er voldugur boðskapur, að oss
sé fæddur frelsari. Frelsari er sá, sem
getur hjálpað í öllum aðstæðum lífs-
ins, sem vill og getur tekið á sig alla
erfiðleika mannkynsins, sem getur
rnætt örvæntandi og kvíðafullum
mönnum með lifandi von, hinum
þreyjandi með fullnægju, hinum sorg-
mæddu með huggun, hinum sjúku og
stríðandi með lækning og sigri. Frels-
arinn er meira en þetta, hann getur
læknað tæringu fallvaltleikans, mar-
tröð ranglætisins, vonda samvizku
með fyrirgefning svndanna og ógn
dauðans með því að veita hið eilífa
líf, og þó er enn þá ekki allt sagt um
það, hvað frelsarinn er.
En einmitt af því að hjálpin er svo
mikil, virðist táknið svo lítið. Það á
ekki aðeins við um Jesúbarnið, held-
ur allt líf Jesú, alla Biblíuna, kirkju
Jólahugleiðing