Muninn - 01.04.1950, Blaðsíða 12

60
MUNINN
SVEINN SKORRI:
„Þeir eru að slá, og þeir eru að slá,
þótt þeir slái ekki“
Fyrir nokkru var rklingi einum
dreift hér út um skólann, var sá falur
fyrir fimm krónur.
Líf og list nefndist ritið, og er nafn-
ið gott; miklu betra sköpunarverk lijá
Örlygi en forsíðan.
Ég astla ekki að fjölyrða hér um eíni
ritsins í einstökum atriðum, en drepa
á það helzta. Góð grein er þar eftir
Bernard Frizell um Existensíalismann,
og er það góðra gjalda vert, þegar
menn leitast þannig við að gera alþýðu
manna skiljanleg hugtök og kenningar
postulanna. Lipur saga, Þrjár líkkist-
ur, er þar eftir ungan skólapilt. En
vafasamt góðverk tel ég vera hið yfir-
spennta hrós og upphrópanakennda
iof, sem hlaðið er á hann. Það þarf
sterka skapgerð, til að hugmyndaríkur
piltur fái ekki mikilmennskudraum-
óra af slíku.
Nokkrir dálkar eru helgaðir erlend-
um bókmenntum, eru þeir ritaðir af
enskum liáskólakennara. Nokkuð þyk-
ir mér sá góði maður taka fullan
munninn, er hann talar um kenningar
Marx og Freuds sem kreddukenning-
ar. Á einum stað segir hann: „Þá er ég
ræði um andleg verðmæti, hefi ég eigi
eingöngu verðmæti kristinnar trúar í
huga.“ Það var mikið.
Tilgangur ritsins er góður að sögn
aðstandenda þess. Á það að blása fersk-
En nú hugsaði Jón Gunnari þegj-
andi þörfina. Það kom, sem sé í hans
hlut að vera við ferjuna að austan-
verðu, og þar eð ekki fór nema eitt
yfir í einu, var eðlilegast, að þeir Ein-
ar færu fyrst, en drægju síðan Siggu
yfir. Hann gat þá að minnsta kosti
kvatt hana í næði.
En þá tók Gunnar til sinna ráða.
Hann var í sjöunda himni yfir degin-
um og vildi ekki láta eyðileggja hann
fyrir sér í lokin, og þegar Einar var
kominn yfir, sagði hann: „Þa-það er
bezt, að þ-þú komir næst, Sigga.“
Hann stamaði dálítið, e. t. v. af feirnni
— eða þá ákafa. Síðan hjálpaði hann
um anda inn í lognmolluna og deyfð-
ina, vekja athygli fólksins og kynna
snillingana. Nokkrar línur eru þar til
lofs og dýrðar tungu vorri og til nið-
urrifs „orthodoxri“björnsguðfinnsku-
trú, svo að notaður sé þessi ilmandi
málvöndunarstíll. Enda ber ritið allt
ljós merki um smekkvísi þessara uugu
trúboða og ást þeirra á íslenzkri
tungu.
Við manni gleiðbrosa fagurrænn-
,,standard“, Músur, estetískur, mo-
derne, sjarmör, play-boy, kontór-
akademíkarar, erótiskur, únikum o.
s. frv.
Það má segja um rit þeirra, eins og
þeir segja um forstofuna hjá Kiljan:
„Þar bar allt órækt vitni um „este-
tískan“ „sans“ og' kúltíveraðan heims-
borgarabrag."
Nútímabókmenntir vorar færast
meir og meir í það horf, að þær eru
ekki runnar frá hjartarótum þjóðar-
innar sjálfrar, heldur eru framleiðsla
atvinnuritmennaklíku, sem notar þær
til að læða inn pólitískri eingyðistrú
sinni.
Þetta rit er ekki skrifað fyrir alþýðu
manna, það miðast við uppþorrnaða
skrifborðsstólasitjendur og breikkar
enn það bil, sem er milli þjóðarinnar
og þeirra hugsjóna, er ríkja meðal rit-
hÖfundanna.
Siggu upp í ferjuna og var svo inni-
lega umhyggjusamur, að Jóni lá við
að gnísta tönnum.
Hann reyndi samt að vera brosandi
og elskulegur, þegar hann kvaddi
Siggu, hvernig sem það tókst.
Síðastur fór Gunnar, og Jón, sem á
engan hátt vildi láta á sjá, að hann
hefði beðið lægri hlut, kvaddi hann
innilega og þakkaði honum fyrir
skeinmtunina.
En þungt var honum niðri fyrir,
þegar hann stóð einn eftir á árbakkan-
um og horfði á eftir ferjunni, unz hún
hvarf út í myrkrið.
Minnizt þess, að bókmenntir vorar
verða litlausar eins og sápukúla á
regndegi, ef þær eru ritaðar af mönn-
um, sem aldrei hafa kynnzt baráttu ís-
lenzkrar alþýðu, aldrei tekið þátt í
gleði hennar og sor.gum, aldrei kynnzt
neinu nema mjúkri setunni í stólnum
sínum.
Ef þið, útgefendur þessa nýja rits,
viljið ná til eyrna þjóðarinnar, þá skrif-
ið á máli, sem hver verkamaður getur
skilið, en ekki á uppskrúfuðu skóla-
strákamáli.
Hugvitssemi
Mær nokkur hefir þá aðferð við lest-
ur, að hún, eftir heimkomu úr skólan-
um, strikar undir öll orð, er hana
vantar.
Síðan fer hún á Skálann og eyðir þar
meginhluta dagsins, en á meðan flettir
móðir hennar upp á orðunum og glós-
ar.
Þá hefir og prestssonur utan af landi
þá aðferð, að hann hringir heim og til-
kynnir klerki föður sínum, hvað lesið
verði á næstunni, síðan les prestur og
glósar vandlega og sendir syni sínum
handritin.
Franska í V. bekk
Setningin, sem þýða á, er þessi: „Les
négres ont les cheveux courts et
crépus". (Negrarnir liafa stutt og
hrokkið hár).
Nemandinn þýðir án þess að hika:
„Negrarnir eiga stutta og hrokkna
hesta“.
Mál stærðfræðinnar
— Hvernig var það, höfum við
ekki syndgað þarna með forteikn? —
----Nei, nei. Þessi mínus þarna inni
í hornklofanum á að vera ósnortinn.
Hann er prívatmínus fyrir cos x. . . .
Þetta er algjört innanríkisspursmál
milli x og y, hvernig við breytum for-
teikninu.