Muninn - 15.02.1955, Síða 1

28. árg.
M. A., febrúar MCMLV
Þankar um myndlist yfirleitt
Það er svo erfitt að skilgreina á nokkurn
liátt, í hverju listir eru raunverulega fólgn-
ar. Jafnerfitt og jDað væri að setja einhver
alger niönk milli vitsmuna og tilfinningá-
lífs. Það er eitthvað, sem jaðrar við hinar
megnustu andstæður, eitthvað, sem streym-
ir fram innan úr innstu fylgsnum sálarinn-
ar, án Jress að hægt sé að gera sér grein fyrir
því, eitthvað þrengir að brjóstinu. Ég lield,
að listtilfinning og einmanaleikatilfinning
séu á einhvern liátt skyldar.
Lítum til myndlistarinnar. Höndin líður
yfir blaðið, hvað hefur gerzt? — Þú lagðist
niður, úti var sterk sól, hún skein við and-
liti þínu, það er eins og eitthvað losni,
Iiugmyndir spretta fram, fleiri og fleiri,
ótal litir lrirtast Jiér, sumir daprir, beiskir,
aðrir bjartir, leikandi, eitthvað í líkingu
við tónverk. 'Þú sprettur upp, eitthvað er
að gerast. Þú veizt varla hvað, Irönd þín er
á hreyfingu, en hugur þinn er fjarlægur.
List er ekki sprottin upp af löngum
spekúlasjónum, frummynd ltennar er fólg-
in í lausn hugans frá viðjum vanans. Mynd,
tónverk eða skáldverk verður til, ekki vegna
Jress að Jui setjist niður og segir við sjálfan
þig, nú skapa ég. Nei, heldur miklu frern-
ur vegna Jress, að þú hefur þroskaðan hæfi-
feika til að skynja fegurð, hárfína næm-
leikatilfinningu, sem enginn getur rænt
Jrig. — Þú gengur eftir götunni, allt í einu
sérðu sólina glampa á húsaþaki, útlínur
Jress eru ógreinilegar. Þetta er ósköp venju-
legt, þetta sjáum \ið svo fjarska oft. Hvers
vegna orkar þetta svo á Joig einmitt nú, að
þú starir, þar til þú sérð ekkert lengur. Jú,
þarna er aðalatriðið. Jrú getur ekki sezt
niður, hvenær senr er, Jrað þarf eitthvað að
lrafa orkað á Jrig áður og ennfremur, þú
þarft að vera nróttækilegur fvrir fegurð.
í stuttu nráli, list skapast af hughrifum,
— en verða þá ekki allir fyrir einhvers kon-
ar hughrifum? Jú, að vísu, en mismunandi
sterkum og varanlegum, og ekki hafa allir
sanra hæfileikann til að túlka hugmyndir
sínar. Það þarf nriskunnarlausa harðneskju
til að rífa þær fram, nróta Jrær, gera þær að
veruleika.
Nú eru kannske einhverjir, senr lralda,
að listir séu eintónr tilfinningasenri, órar
r eikgeðjaðra nranna. Að vísu geta listaverk
skapazt fyrir tilverknað hreins fantasís, að
því er virðist, en eru ekki tilfinning og vits-
nrunir í órjúfanlegu sambandi hvort við
annað. Segjunr senr svo, þú ert mikill hæfi-
leikanraður, þú gerir frumdrög að nrál-
verki, þú ert undir sterkum áhrifum frá
þeim hlutunr, senr hafa birzt þér í hugar-
lreinri Jrínunr. Þú horfir út unr gluggann, en
þú finnur, aðhönd þín er á hrevfingu. sjón-
in, Jretta skilningarvit, senr annars er svo
nauðsynlegt nryndlistinni, er ekki Jrátttak-
andi í leiknunr. Þú áttar Jrig og sérð, að Jrú
hefur gert listaverk. Er jretta ekki sönnun
þess, lrversu órjúfanlegt sanrband getur oft
verið nrilli hugar og handar, vitsmuna og