Muninn - 01.03.1963, Blaðsíða 6

Leiklistin íM.A.
jÞEGAR frá barnæsku finna rnenn hjá sér
hvöt til þess að líkja eftir því, sem þeir sjá
og heyra, enað þessu leyti er maðurinn ólík-
ur öðrum lifandi verum, því hann hefur
meiri hæfileika á þessu sviði, og það fyrsta,
sem hann lærir gerist einmitt þannig, að
hann líkir eftir.“
Sv'o mælir hinn vísi Aristoteles. Þessi orð
eru mér rík í huga, eftir að hafa séð þessa
sýningu L.M.A. Þurfum við að efast um
réttmæti þessa orðskviðar, sjáum við liann
ekki sannast allt í kringum okkur í hinu
daglega lífi? Strákarnir leika kúasmala
(cowboys) og indíána, unglingarnir stæla
marlon hrando og önnur göfugmenni,
smáar stúlkur í mömmuleik. Og grund-
vallast ekki menning okkar á þessum hæfi-
leika? Enginn fæðist sem menntaður mað-
ur í þennan heim.
Hver einstaklingur verður að nema menn-
inguna á ný, því forfeðurnir arfleiða okk-
ur ekki að menningunni sem slíkri, heldur
hæfileikunum til þess að aðlagast því, sem
fyrir hendi er, þegar við fæðumst í heim-
inn. Maðurinn er því ekki frjáls í vissum
skilningi, hann er ofurseldur Jreim aðstæð-
um sem hann lifir undir. Hvernig fer Jrá
maðurinn að því að laga sig eftir þessum
aðstæðum? Hann líkir eftir Jrví, sem hann
sér og heyrir. Hefir þá ekki Shakespeare
höndlað og mótað sannleikann snilldarlega,
þegar hann segir í As you like it:
All the world’s a stage
And all the men and women merely players.
Aldrei verður of mikil áherzla lögð á
mikilvægi leiklistarinnar í Jrví lífsins
drama, sem við öll tökum þátt í.
í hverju er Jrá þetta mikilvægi leiklistar-
innar fólgið? Er leikritið, sem við sjáum,
aðeins ein hlið af hundrað til þess að drepa
tímann og hlæja dálítið, eða verðum við
fyrir andlegri reynslu, sem markar lífsvið-
horf okkar um óákveðinn tíma? Þessu svara
menn þannig, að Jrað fari auðvitað eftir
leikritinu, sem sýnt er hverju sinni. En
hvar er Jjá þessi mismunur fólginn? Þessari
mikilvægu spurningu hefur aldrei og mun
aldrei verða fullsvarað, Jrví Jrau áhrif, sem
menn verða fyrir á leiksýningum, eru al-
gjörlega einstaklingsbundin, það gefst eng-
in regla, sem segir, hvaða leikrit séu góð og
hver ekki, en þó skiptast þau, að mínum
dómi, í tvo gjörólíka flokka. í fyrsta flokki:
Jrau, sem fá menn eða neyða til þess að
hugsa. Leikrit, sem boða ákveðna skoðun.
Leikrit, sem sýna okkur aðrar hliðar á líf-
inu en hinn þröngi, persónulegi sjóndeild-
arluingur getur veitt okkur. Leikrit, sem
sýnir okkur lífið eins og það raunverulega
er, en vel á minnst, til þess að ná því tak-
marki ]>arf höfundurinn iðulega að dýpkva
persónurnar. Jimmy Porter í Look Back In
Anger er tákn heillar kynslóðar. Kynslóðar,
sem fékk trúleysi og atómvopn í vöggu-
gjöf, kynslóðar, sem lítið finnst í það var-
ið að túlka útlifaða danska greifa á leik-
sviði.
Nú skyldu menn þó ekki ætla að öll leik-
rit í þessum flokki séu svo háfleyg, að menn
sætu stífir af menningu frá 9 til 11 e. h.,
Jrvert á móti, í þessum flokki finnast ádeilu-
gamaleikir, sem taka vandamálin til með-
ferðar undir mottoinu: öllu gamni fylgir
nokkur alvara, eða öllu réttara, allri alvöru
fylgir gaman nokkuð. Ef til vill nær leikrit-
un hámarki, þegar þetta tvennt, gaman og
alvara, er sameinað.
í fyrsta flokki má því segja að séu Jrau
leikrit, sem krefjast hugsunar og skilja eftir
varanleg áhrif.
í öðrum flokki eru þau, sem ekki skilja
58 MI.'NINN