Muninn - 01.02.1971, Blaðsíða 26

Um fjölhjuskap
I leit sinni að fullkomnara þjóð
skipulagi fann hinn síðhærði hippi, af-
sprengi aukinnar sjálfsrýni, einn stein
á þeirri leið. Sá steinn er "kommúna"
eða fjölhjúskapur.
Pjölhjúskapur er ævagamalt fyrir-
bæri, mun eldra en það hjúskaparform,
er nú tíðkast á Vesturlöndum. Árið
1892 birtist í "NeueZeit" grein eftir
F.Engelá, þar sem hann greinir frá
athugunum, sem gerðar voru á Giljökum,
sem lifa á Sakhalíneyju. Þar segir
m.a.: "A Sakhalín hagar því hinsvegar
svo til, að maður kvænist öllum eigin-
konum bræðra sinna og öllum systrum^
konu sinnar. Ef málið er skoðað frá
þeirri hlið, er að kvenþjóðinni snýr,
er útkoman þessi: Konunni er frjálst
að hafa kynferðismök við alla bræður
eiginmanns síns og alla eiginmenn
systra sinna". Það sakar ekki að
geta þess,að þegar þessi athugun var
gerð,þekktu Giljakar hvorki til akur-
yrkju né leirkeragerðar.
Þarna má sjá mjög svipaða hug-
mynd og liggur að baki "grúppufjöl
skyldum" nutímans, nema hvað þetta
fjölskyldufyrirkomulag grundvallaðist
á ættbálkaskipulagi, en slíku er ekki
til að dreifa nú, aftur á móti held ég
'að óhætt sé að fullyrða^ að sameigin-
leg andleg áhugamál ráði miklu um
samsetningu nútíma fjölfjölskyldu.
Tilgangur brautryðjenda fjölhjúskapar
nú kemur skýrt fram í þessum orðum eins
meðlims danskrar fjölfjölskyldu: "Vilji
okkar er að skapa sjálfum okkur betra
líf og breyta þjóðfélaginu með fordæmi
okkar." (Life, 15.sept 1969). Þessu
fólki finnst það þrúgað af núverandi
þjóðskipulagi, hugsar rökrétt og veit,
að ef breyta á þjóðfélagi verður að byrja
á rótum þess, frumeiningu, fjölskyldunni.
Nokkuð seinvirk aðferð, en er líklegri
til að standast aðfarir afturhaldsafla!
en aðgerðir er grynnra rista.
Einn kostur fjölhjúskapar er aukin
hagræðing, sem hægt er að koma við. Til
dæmis geta einn eða tveir meðlimir séð
um allt húshald fyrir 10 til 12 manns.
Stærri heild stendur að baki öllu og
veikist einn meðlimur hefur það ekki
nándarnærri eins alvarlegar afleiðingar
og veikist heimilisfaðir venjulegrar
fjölskyldu. Af þessu leiðir endurmat á
viðhorfum til auðs, þar sem fólk er ekki
nærri eins bundið á daglegan klafa efna-
hagslegrar baráttu. Ennfremur binzt'
fólk í slíkum fjölskyldu mun víðtækari
persónulegum böndum en annars yrði og
skyn^ar því betur mátt,skyldur og eðli
samfélagsins.
Eitt það vandamál sem venjulegu fólki
hrýs mjög húgur við,er það, 'er snýr að kynmökum
Löngum hafa gengið tröllasögur af kyn-
svalli í fjölfjölskyldum. En slíkt heyrir
aðeins til undantekninga og eiga þær rætur
sínar að rekja til þeirra drauma, sem
venjulegan borgara dreymir um sjálfan sig
sem fullkominn og 'stórtækan ástaleikja-J.
aðlila og birtist meðal annars í gífur
legri sölu klámrita. -Það er hreint ekkert
í fyrirkomulagi fjölhjúskapar,sem bannar
samlíf tveggja aðila innan hópsins um
lengri eða skemmri tíma. Munurinn á milli
borgaralegs hjúskapar o^ fjölhjúskapar í
þessu tilliti er sá að í borgaralegum
hjúskap verða ;aðil_ar’ að hanga saman "þar
til dauðinn skilur á milli" eða beita
lögklækjum til skilnaðar, en í fjölhjú-
skap þarf aðeins að leita nýs félaga
innan hópsins eða utan, ef svo ber undir.
Og svo er heldur ekkert skilyrði að stunda
kynlíf.
Talað hefur verið um, að fjölhjúskapur
ali upp í fólki leti og ómennsku-. En
reynslan er þveröfug. Eins og bent var
á hér áður eykur fjölhjúskapur samfélags
legan skilning, meðlimir fjölfjölskyldu
hljóta því að skilja öðrum betur, hvað
þarf til tilveru samvinnuheildar. Enn-
fremur má gera ráð fyrir, að gagnkvæm
hvatning á milli meðlima sé mun jákvæð-
ari en sú hvatning, sem haldið er að
meðlimum borgaralegrar fjölskyldu og
lausari við rembing.
Ymis vandamál geta auðvitað skotið
upp kollinum rétt eins og í borgara-
legri fjölskyldu, en fjölfjölskyldan
er mun sveigjanlegrien hin. Eitt vanda-
mál sem upp gæti komið er, hver eigi að
ala upp börnin. Er það sá og sú, sem
eiga viðkomandi barn, eða á að láta
eina manneskju (ef til vill fóstrumennt-
aða) sjá um þau öll, eða eiga allir með-
limir að leggja sitt af mörkum til barn-
anna? Ekkert afgerandi svar er hægt að
gefa við þessari spurningu, en hver fjöl-
fjölskylda hlýtur að bregðast við þessu
vandamáli á sinn hátt, og það er álit
mitt, að þessi fjölákylduskipan sé sú
albezta að því er barnauppeldi varðar,
því að gera verður ráð fyrir, að,
alltaf verði til staðar að minsta kosti
einn meðlimur, sem hefur löngun til að
sinna börnum og vandamálum þeirra.
Eðli mannsins er að leita sér
sífellt betri og hagkvæmari lífshátta.
Ungt fólk þykist merkja stöðnun og
spillingu í því kerfi , sem það er fætt
inn í. Þess vegna vill það leggja sitt
af mörkum í tilraunum mannkynsins, til
að auka skilning og þroska einstaklings-
ins, en takmarkaður skilningur á milli
einstaklinga og þjóða á vandamálum hvers
annars > er einmitt það sem siglir heiminum
hraðbyrií átt til glötunar.
Þórólfur Matthíasson.