Muninn - 01.11.1971, Blaðsíða 1

BREYTINGAR A1. DES
Á opnum bókmenntadeildarfundi nú fyrir skömmu bárust 1.
des. hátíðahöldin hér í skóla óvænt í tal.
Spunnust magnaðar umræður um þetta og komu margvís-
legar hugmyndir fram og ýmis andstæð sjónarmið. EN menn
voru á einu máli um að 1. des. í núverandi mynd væri með
öllu vonlaust fyrirbrigði og þjónaði engan veginn tilgangi sín-
um. Einnig voru menn sammála um það, að formbreyting í
átt til aukins frjálsræðis og meiri einfaldleika væri tvímælalaust
skref í rétta átt.
Var ðsvo að iokum, að starfshópur tók við málinu, ræddi
það fram og aftur — og skilaði eftirfarandi áliti:
• SÖGULEGUR
AÐDRAGANDI
Sjálfstæðisbarátta Islend-
inga hófst um 1830. Hún var
að miklu leyti mótuð af
menntamönnum, sem kynntust
hugsjónum frönsku stjórnar-
byltingarinnar og þeirri öldu
frelsishreyfinga sem þá gekk
yfir alla Evrópu. Stúdentar
hafa því ávallt haft frumkvæð
ið að endurmati gildisþátta í
sjálfstæðisbaráttunni. Því er
mikilsvert að þeir tapi ekki
niður forustuhlutverki sínu, en
samt mega þeir ekki eigna
sér sæmdina, heldur gera 1.
des. að hátíðis- og hvatningar-
degi allrar þjóðarinnar. Enn-
fremur verða þeir að varast að
lifa á fornum minningum held
ur leggja áherzlu á þá þætti
sjálfstæðisbaráttunnar, sem
efst eru á baugi hverju sinni,
og vera þannig ávallt vakandi
og leitandi að nýjum hættum
sem ógnað gætu unnum sigr-
um. „Alla tíð síðan 1918 hefur
fyrsti desember vakað í vit-
und þjóðarinnar, sem dagur
frelsis og hátíðar. Ekki hvað
sízt hafa stúdentar helgað sig
deginum og sér daginn, og
hann hefur orðið þeim og þjóð
inni allri brýning um að gæta
fengins frelsis." (Gísli Jóns-
son: 1918, bls. 237).
Hátíðarhöldin 1. des eru
þannig tilkomin, að þann dag
1918 tók sambandslagasamn-
ingurinn um réttarstöðu Is-
lands innan dönsku ríkisheild-
arinnar gildi. Hann var ár-
angur áratuga langrar baráttu
beztu sona þjóðarinnar. Hann
er því hátíðlegur haldirm til
að minna okkur á stórt spor í
átt til fulls sjálfstæðis og að
sjálfstæði einnar þjóðar er af-
stætt og undirorpið einhug
þjóðarinnar, og ennfremur þau
fleygu sannindi að erfiðara er
að gæta fengins frelsis en að
berjast fyrir því.
Hinn 1. des. 1918 voru allir
íslendingar sammála um mik-
ilvægi þeirrar bættu réttar-
stöðu, sem náðist með sam-
bandslagasamningnum. Má í
því sambandi nefna ummæli
Morgunblaðsins 1. des. .1918:
,,í dag stöndum vér augliti
til auglitis við heiminn sem ís-
lendingar en elcki Danir — á
eigin ábyrgð en ekki annarra.
I dag fá íslendingar það hlut-
verk að halda uppi sæmd
yngsta ríkisins í heiminum."
Og Vísis þann sama dag:
„Östjórn í landinu olli því
að landið komst undir erlend
yfirráð, enda verður nú að
gæta sjálfstæðisins betur en
fyrr, því að ef það glatast aft-
ur, þá verður það fyrir fullt
og allt.“
© LÝSING Á 1. DES.
HÁTÍÐARHÖLDUNUM
„Yfir athöfn þessari ( þ. e.
a. s. á tröppum stjórnarráðs-
ins) hvíldi hátíðlegur blær.
Það mátti sjá á mörgum við-
stöddum, að þeir fundu, að
stundin sem leið um hádcgið
1. desember 1918, var alvöru-
þrungin, og lengi munu menn
minnast augnabliksins, þegar
klofinn, íslqnzkur fáni sveif
að húni í fyrsta sinn.“ (Gunn-
ar Hall: Sjálfstæðisbarátta Is-
lendinga, bls. 30).
Hátíðahöldin hér í skólan-
um hafa á sér töluvert nnnan
blæ en þessi látlausa og fagra
athöfn á tröppum stjórnar-
ráðsins. Fögnuður manna brýst
út í skrílslátum, hvimleiðri á-
fengisneyzlu, sem gerir hlut-
aðeigandi að ósjálfstæðum
prumphænsnum þegar þeir
eru að minnast sjálfstæðis
þjóðar sinnar. Menn belgja sig
út af brauðtertum og rjóma-
pönnukökum — reyna að
syngja ættjarðarsöngva og
dryklquvísur eftir fyrirfram
gerðri forskrift og með vissu
millibili stendur einhver upp
og gerir tilraun til að leiða
hugi viðstaddra að sögu Is-
lands og sjálfstæðisbarátlu —
en yfirleitt með litlum árangri.
Eklci er það heldur til að
bæta andann á hátíð þessari
að nýliðum í skólanum er hrúg
að upp í setustofu og heyra
þeir óminn af því sem fram
fer gegnum rafmagnstól. Niðri
sitja menn hver öðrum svo
nær, að þeir rétt fá dregið
andann. Auk þess er fram-
lcvæmt visst ,,gæðamt“ á
veizlugestum varðandi sæta-
skipan. Kennarar og boðsgest-
ir sitja sjálfumglaðir við há-
borðið með þóttatilfinningu í
ristlinum. Úr andlitum þeirra
skín: „Hér er ég, horfið á
mig.“ Nemendur sitja kirkju-
fataklæddir með pyttlu í stað
vasaklúts í brjóstvasanum og
reyna að sýnast jafn virðulegir
og fatnaðurinn gefur tilefni til.
Ekki bætir það úr skák, að
óhóflega dýrt er selt inn á
þessa hátíð en það er bein af-
leiðing átvéizlunnar. Það verð
ur svo aftur til þess að all-
mörgum nemendum finnst það
Ekki vil ég fullyrða um hve
gömul hugmyndin að Lands-
sambandi íslenzkra mennta-
skólanema er, né heldur hvar
hún hefur fyrst komið fram,
en hitt þykist ég muna rétt að
fyrsta Landsþingið hafi verið
haldið seinnipart vetrar 1968
— 1969, a. m. k. var það fyrsta
Landsþingið, sem við Norðan-
menn tókum þátt í. Fjórir full-
trúar voru sendir héðan á það
þing og komu til baka upp-
blásnir af þeim mikla og
,,góða“ anda, sem þar átti að
hafa ríkt. Þing þetta tók af-
stöðu til ýmissa helztu hags-
munamála nemenda, sem þá
voru hæst skrifuð, svo sem
bókasölumálsins o. fl., einnig
krafðist það ýmisskonar úr-
bóta og fríðinda fyrir mennta-
skólanema. En gagnsemin!
Bókasalan komst að vísu á
að einhverju leyti, og vafa-
laust hafa ályktanir þingsins
borizt til menntamálaráðherra,
en við það sat líka, og mér er
mjög til efs að ráðherra hafi
nokkurn tíma lesið ályktanirn-
ar, hvað þá að honum hafi
dottið í hug að breyta eftir
þeim. Tíminn leið, um vorið
var kosin stjórn Landssam-
ekki svara kostnaði að sitja
þessa samkomu og þessi hóp-
ur manna hefur sí stækkað
undanfarin ár.
En verð aðgöngumiða er
ekki eina orsökin fyrir minnk-
andi aðsókn að hátíðinni, því
veldur einnig hve þvingandi
andi svífur í salarkynnunum.
Veldur þar mestu um stein-
runnið form. Hátíðinní er sett-
ur viss rammi og út fyrir hann
má ekki undir neinum kring-
umstæðum fara. Því verða
menn settlegir, sunnudagasvip
urinn og menntahrokinn stirðn
ar á andlitunum og allt verður
drepleiðinlegt. Hinn almenni
nemandi vill nú heldur sitja
heima og drekka sitt öl án
nokkurs yfirdrepsskapar og
hættu á brottvikningu úr skól-
anum.
• HUGMYNDIN
Komið hefur fram sú hug-
mynd að breytt verði undir-
búningi og formi hátíðarinnar,
þar sem undirbúningur yrði í
höndum 10 manna nefndar. I
nefndinni ættu sæti: Gjaldkeri
bandsins (2 fulltrúar frá hverj
um skóla), reyndar er mér
ekki kunnugt um að sú stjórn
gerði nokkurn skapaðan lilut,
nema ef vera skyldi að hún
hafi undirbúið Landsþingið ár
ið eftir.
Það þing var haldið nálægt
áramótum ‘69 —‘70, og áttu
sæti á því 7 eða 8 fulltrúar
héðan, og að sjálfsögðu jafn
margir frá hinum menntaskól-
unum. Helztu niðurstöður
þessa þings urðu þær, að það
ítrekaði kröfur þingsins sem
haldið var árið áður, auk þess
að bæta ýmsum lcröfum við.
Þetta þing var að öllu leyti til
skammar, enda hafa fulltrúar
þess þings helzt sem minnst
viljað halda setu sinni þar á
loft. Enn á ný var kosin stjórn
sambandsins þetta vor, og veit
ég með vissu að sú stjórn gerði
eklcert nema semja málaflokka
fyrir næsta þing, sem í ofan-
álag voru í flestu ákaflega
mislukkaðir, svo og sem hún
undirbjó það þing. Þá er kom-
ið að þessu þingi, sem haldið
var á öndverðu skólaári ‘70 —
‘71, þ. e. a. s. í fyrrahaust.
Þingið var ein hringavitleysa
frá upphafi til enda. Málaflokk
skólafélagsins og einn fulltrúi
tilnefndur af hverjum eftir-
taldra aðila: undirdeiidum
Hugins, stjórn Óðins, ritnefnd
Munins og stjórn Leikfélags-
ins. Nefnd þessi myndi þannig
samanstanda af fulltrúum frá
öllum áhugasviðum í félags-
lífi nemenda og væri þar af
leiðandi í nánari tengslum við
einstaka nemendur heldur en
yfirstjórnin.
Ætti nefndin því væntan-
lega mjög auðvelt með að sam
hæfa störf hinna ýmsu starfs-
hópa, sem síðan sæju um hin
ýmsu framkvæmdaatriði varð-
andi hátíðina.
Með þessu fyrirkomulagi
opnuðust væntanlega margir
möguleikar, sem ekki voru fyr-
ir hendi áður. Þannig gætu t.
d. 'einstakar undirdeildir eða
starfshópar í tengslum við þær
unnið upp vönduð dagsskrár-
atriði á sínum áhugasviðum.
Einnig væri hægt að hafa svip-
aðan hátt á og háskólastúdent-
ar hafa gert, þar sem dagurinn
er sérstaklega helgaður ein-
hverju sérstöku málefni og þá
Framhald á bls. 2.
ar flestir heimskulegir og illa
valdir og andinn sem ríkti á
þinginu líkastur sambúð óvin-
veittra þjóða á styrjaldartím-
um.
Nokkrir bölvaðir apakettir
úr M.R. og M.T. hótuðu að
þeirra skólar segðu sig úr sam-
bandinu um leið og þeir sáu
fram á að þeir gætu ekki ráðið
lögum og lofum á þinginu, og
hætta væri á að gerðar v>ðu
samþykktir gegn vilja þeirra.
(Skemmtilegur andi ríkjandi í
þeim herbúðum, ha?) Af þessu
varð þó ekki, vegna undanláts-
semi við apakettina, og þingið
krafðist ýmissa hluta eins og
fyrri þing höfðu gert. Flestar
voru þessar kröfur lítilsverð-
ar, en þó örlaði á fáeinum gáfu
legum, t. d. kröfu um náms-
launakerfi.
Um eitt var þetta þing sýnu
verra en þau fyrri, og á ég
þar við að upp tróð naut-
heimskur „sportidiot“ úr M.
H. og bar fram tillögur um að
stofnað yrði samband 'þrótta-
félaga menntaskólanna í tengsl
um við Landssambandið, og
skyldi bera nafnið LlM-sport.
Þetta hefði svo sem verið allt
Framhald á bls. 2.
LITU-MUNINN
Ctgefandi: Skólafélagið Huginn M.A.
3. tölublað. — 44. árgangur.
Ábyrgðarmenn: Trausti Árnason og
Haukur Haiisson.
SAGA L.Í.M. OG
STARFSEMI ÞESS