Muninn - 21.04.1972, Blaðsíða 6

Viðtal við Jón Ásgeir Sigurðsson
formann SÍME og sálfræðikennara ■
LM: Á hvaða sjónarmiðum
byggðist sálfræðikennslan hjá
þér í MT?
JÁS: Hún byggðist aðallega
á einu sjónarmiði, þess að
sameina upplifun og kenning-
ar. Sálfræðinámskeiðið fór
fram á þann hátt, að í fyrsta
lagi var áttatíu manna hóp
skipt í átta litla hópa, tíu
manna að meðaltali, sem
kornu saman einu sinni í viku,
og var þar fjallað um nokkur
grundvallarhugtök hópsál-
fræði. Og þá var fyrst og
fremst fjallað um fjögur aðal-
hugtök sem fólk reyndi að upp
lifa, þ. e. a. s. traust, sjálfsá-
byrgð, heiðarleika og sam-
skipti. Það fyrsta sem maður
verður var við þegar hópur af
fólki kemur saman, er- visst
vantraust sem allir einstakling
ar tjá, þ. e. a. s. þeir treysta
ekki hinum, þessum ókunn-
ugu í hópnum fyrir sjálfum
sér, eigin persónuleika. Þess
vegna gerðum við ýmsar
traustsæfingar, til að reyna að
byggja upp traust hjá mönn-
um á hvor öðrum. I öðru lagi
Þótt langt sé um liðið síð-
an aðalfundir skólafélagsins
voru haldnir, er ekki úr vegi
að rifja aðeins upp það, sem
á þeim fór fram og reyna að
draga af þeim nokkurn lær-
dóm.
AÐALFUNDUR I
1. Hagsmunaráð
Þær lagabreytingar, sem fyr
ir lágu, stefndu flestar að því
að dreifa valdi, sem ákvarðast
af lögunum, á fleiri hendur.
Þannig voru til komnar breyt-
ingar á kjöri hagsmimaráðs-
fulltrúa. Eins og flestir munu
kannast við, voru það bekkjar
ráðsformenn, sem skipaðir
voru til að sitja í hagsmuna-
ráði. Það kom fram sem rök-
stuðningur við að fella þá skip
an niður, að starfssvið bekkj-
arráðsformanna og hagsmuna
ráðsfulltrúa eru sitthvað. —
Enda munu frambjóðendur til
bekkjarráðsformanna lítt hafa
hampað hæfileikum sínum
eða löngunum til afskipta af
hagsmunamálum nemenda. —
Verður þessi tilhögun því að
teljast beinlínis nauðsynleg, ef
hagsmunaráð á á einhvern
hátt að standa undir nafni.
2. Skólaráð
Lagabreytingin, sem gerð
var varðandi skólaráð, miðaði
að sama markmiði og breyt-
sjálfsábyrgð, en hún er fyrst
og fremst það að taka ábyrgð
á eigin tjáningu. Það vill oft
brenna við að menn koma
svona í hóp, eða bara að tjá
sig almennt, án þess að taka
ábyrgð á eigin tjáningu, menn
segja til dæmis: Maður fór nú
þetta, maður gerði nú hitt,
gera sig nokkurn veginn nafn
lausa. Þriðja hugtakið var
heiðarleiki. Heiðarleiki var
fyrst og fremst að tjá það sem
menn upplifðu á hverjum
'tíma, hverri stundu í hópn-
um. ! byrjun upplifðu flestir,
eins og við gerum yfirleitt,
spennu, og sumir skynjuðu
þessa spennu sem feimni, og
voru hræddir við að tjá sig.
Þetta tengist eðlilega hugtak-
inu traust, að treysta öðrum
fyrir eigin tjáningu og persónu
leika. Fjórða hugtakið sem
við studdumst við voru sam-
skipti, sem eiginlega koma af
sjálfu sér, þegar menn eru
farnir að treysta hver öðrum
í hópnum, þeir eru farnir að
taka ábyrgð á sjálfum sér, þeir
eru heiðarlegir í tjáningu og
ingin á hagsmunaráði, þ. e. að
láta kjósa fulltrúa nemenda í
skólaráð sérstaklega. Ákvæði
fyrri laga sögðu svo fyrir, að
formaðúr Hugins skyldi vera
sjálfkjörinn fulltrúi nemenda
í skólaráð. Það verður að telj-
ast í hæsta máta óeðlilegt, að
formaður Hugins, sem á að
vera nokkurs konar umsjón-
armaður deilda og ráða Hug-
ins, sé skikkaður til að sitja í
skólaráði.
3. Þjóðmáladeild
Einhver ánægjulegasti at-
burður í skólalífinu, síðan 1.
des. tillagan var samþykkt
forðum. Enda tel ég áð vinstri
mönnum hafi svo sannarlega
leyfzt að ganga rældlega upp-
réttir eftir samþykkt tillögunn
ar. Annars sannar morðið á
þjóðmáladeild á sínum tíma
glámskyggni hægri manna hér
í skólanum. Þeir töldu sig geta
drepið niður aktivitet vinstri
manna með því að slátra
þeirri deild, er vinstri menn
sýndu mestan áhuga. En hvað
varð? Jú, vinstri menn fundu
sér annan starfsgrundvöll, en
deyfð og leti hægri manna var
söm.
4. Skólablaðið
Ef til vill var það í réttu
samhengi við það, sem fyrr
var orðið, að gerð var tilraun
til að drepa blaðið. (Ég álít
verða því af sjálfu sér eðlileg
mannleg samskipti.
LM: Hvað meinarðu með
heiðarleika?
JÁS: Það er heiðarleiki
gagnvart sjálfum sér og gagn-
vart öðrum. Ef menn hafa eitt
hvað út á aðra að setja, eða
hafa einhverjar jákvæðar til-
finningar gagnvart öðrum, þá
reyndum við að leggja áherzlu
á þannig heiðarleika í tján-
ingu. í fyrstu komu fram nei-
kvæðar tilfinningar, gagnrýni
eða illska. kannski gagnvart
sjálfum sér, en síðan þróuð-
ust meira jákvæðar tilfinning-
ar og jákvæð tjáning.
LM: Lögðuð þið mikla á-
herzlu á, að þessar neikvæðu
tilfinningar kæmu fram og
fengju útrás?
JÁS: Gagnrýni er ekki nei-
kvæð tilfinning, en við lögð-
um áherzlu á hana með vissri
uppbyggingu í hópnum. Þegar
menn finna hjá sér þessa
spennu, sem myndast í upplif
un í svona hópsamskiptum, þá
eru þeir gjarnir á að tjá þessa
neikvæðu afstöðu, vegna þess
að minnsta kosti að sá hafi
verið tilgangur þeirra manna,,
er greiddu fjárniðurfellingartil
lögunni atkvæði sitt, hvað
svo sem vakti fyrir flutnings-
mönnum tillögunnar). Þeirri
staðreynd verður ekki á móti
mælt, að vinstri menn hafa
starfað hvað mest við blaðið.
Ef ætti að bola þeim út úr
félagslífinu (skv. fordæminu
frá Þjóðmáladeildarmorðinu í
fyrra), þá var ekki óeðlilegt
að ráðast næst á blaðið og
taka frá því fjárstyrkinn.
Það mætti nokkurn lærdóm
draga af þessum tveim tilræð-
um. Hægri menn hafa ekki
nennu í sér til að starfa að fé-
lagsmálum í skólanum. Það
lendir því á vinstri mönnum
að halda uppi félagslífinu.
(Þjóðmálad. í fyrra, blaðið í
vetur). Eins og eðlilegt er, lit-
ast félagslífið af skoðunum
og áhugamálum vinstri
manna. Þetta virðist hægri
mönnum leiðast — nenna þó
ekki að keppa um áhrif við
vinstri menn á jafnréttisgrund
velli, með störfum að félags-
málum. Heldur grípa þeir til
þeirra aðferða, sem aðeins
eru viðurkenndar þar sem fas-
istar hafa ráðið og ráða ríkj-
um, þ. e. ef einhver er á móti
þér, þá dreptu hann. Undir
þessu boðorði beindu þeir
böðlum sínum fyrst að Þjóð-
Framhald á bls. 4.
M.T.
að það er auðveldara að taka
ábyrgð á slíku. Það eru marg-
ir sem eru hræddir við að tjá
jákvæða afstöðu, vegna þess
að þeir eru hræddir um að
þeim verði afneitað. Margir
skilgreina feimni meira að
segja þannig, að þeir séu
hræddir við að segja eitthvað,
vegna þess að þeir séu hrædd-
ir um að það verði illa tekið
upp.
LM: Hvaða sálfræðikenn-
ingar voru meðhöndlaðar, og
á hvaða hátt einna helzt?
JÁS: Kenningarnar með-
höndluðum við aðallega í fyr-
irlestrum, og við skiptumst á,
Geir Vilhjálmsson og ég, að
halda fyrirlestra. Við fjölluð-
um um sögu sálfræðinnar, og
helztu kenningar Freud, og síð
an í framhaldi af Freud, um
kenningar um Egoið, og þró-
un einstaklingsins í félagslegu
umhverfi, og síðan fórum við
út í gagnrýni á Freud. Annar
þáttur í meðhöndlun kenn-
ingarinnar voru beinir tímar,
þar sem var framin hugleiðsla,
og þar var stuðzt við yoga-
kenningar. Þriðja tegund með
höndlunar á kenningum var,
að þær voru tegndar upplifun
í hópum, og þá sérstaklega í
myndsegulbandstímum, sem
við höfðum eftir jólin. Þeir
tímar voru til þess ætlaðir, að
einstaklingarnir gætu séð
sjálfa sig og skynjað frá sjón-
armiði einhverS annars. í
þessu tilfelli, myndavélarinn-
ar, sem auðvitað ýtti undir
leik í tjáningu í hópnum. —
Menn vissu, að þeir voru í
upptöku, og vildu þá kannski
bera fram persónuleika sem
kæmi vel út á mynd, en það
er ómögulegt. í þessu tilfelli
studdumst við við kenningar
Ervin Goffmann, bókina,
,The Presintation of Self in
Everyday Life“, eða „Flutn-
ingur sjálfsins í hversdagslíf-
inu“, og einnig við kenningar
Eric Burn, sem skrifaði bók-
ina „Games People Play“. Að
alinntakið í þessum kenning-
um er, að persónuleiki sem
menn bera á borð fyrir aðra,
sé mismunandi eftir því hvern
ig félagsumhverfi menn eru í,
og við reyndum að leggja
þnrna aftur áherzlu á heiðar-
leika, auðvitað sjálfstjáningu
frekar en einhvern leik.
LM: Hvert var hlutfallið á
milli fyrirIestra annars vegar
og umræðuhópatíma hins veg
ar?
JÁS: Hóparnir komu saman
einu sinni í viku, 90 mínút-
ur í hvert skipti, 10 manns í
hverjum hóp. Auk þess höfð-
um við fram að jólum einn
fyrirlestur í viku. Eftir jól
bættum við svo við, og höfð-
um tvo fyrirlestra í viku um
tíma. ,
LM: Hvernig líkaði nem-
endum umræðuformið, og
hver telur þú að sé árangur-
inn af þessu kennsluformi?
JÁS: Það er líklega mis-
munandi hvernig nemendum
líkaði við umræðuhópana,
það voru einstaka manneskj-
ur sem fundu til of mikillar
spennu, þannig að þær treystu
sér ekki í alla tímana, en flest
um líkaði vel við þá. Árang-
urinn af kennslufyrirkomulag
inu í heild var mjög jákvæð-
ur, og það er auðveldast að
dæma hann af ritgerðum, sem
voru lokaverkefni í sálfræði-
kennslunni. Þar var verkefn-
ið: „Minn eigin persónuleiki“,
og yfirleitt kom það fram hjá
langflestum, að þeir höfðu
haft mjög mikið gagn af þessu
Framhald á bls. 5.
Jón Guðmunz
er látinn
t
Þau hörmulegu tíðindi spurð
ust niður á Prentstofu Varðar
miðvikud. 18. apríl, að einn
helzti forvígismaður lýðræðis
og frelsis í þessu landi, Jón
Guðmunz, form. fél. lýðræðis
sinna, væri látinn. Þessi vá-
legu tíðindi snurtu viðkvæma
strengi í brjóstum vorum; —
sorg vor er hafin yfir orð og
tóna. En það er þó huggun
harmi gegn, að minningin um
Jón Guðmunz mun verða afl-
vaki í baráttu vorri fyrir frelsi
einstaklingsins . . . . En það
var einmitt viðkynningin við
Jón Guðmunz, sem sannfærði
oss um gildi kennslu í félags-
vísindum. — Félagsfræðideild
MA verður eilífur minnisvarði
um Jón Guðmunz, baráttu
hans og hugsjónir.
Blessuð sé minning hans.
Hvíl í friði!
Fyrir vora hönd og ann
arra vandamanna.
Thröstur Ásmunz.
Bár von Gárdsen.
Magnuz Znædahl.
Aðalfundir I.