Muninn - 01.11.1996, Blaðsíða 48

Niexikó
Mexikó gengur eins og útkjálki undan stórbúk Bandaríkjanna og
virðist í fyrstu ekki mega sín mikils gegn járnhæl stórveldisins, en þegar betur
er að gáð kemur í Ijós þjóð, svo full af fjársjóðum að annað eins á sér enga
hliðstæðu
Hin forna indíánamenning teygir sig þúsundir ára aftur í fornöldina
en ber þar hæst gullaldartíma Maya og hinna blóðþyrstu Azteka. Á blómaskeiði
Maya ( 300 - 900 e.Kr. ) lögðu þeir mikla áherslu á vísindi, þeir reiknuðu að
dagarnir í árinu væru 365.2422 sem er svo nákvæmt að það var ekki fyrr en á
síðustu öld að nákvæmari útreikningar fengust. Mayarnir voru miklir verk-
fræðingar og arkitektar og reistu fjölda borga skreyttra pýramídum og
helgimusterum. Enn í dag er það óráðin gáta hvernig þessar borgir gátu risið því
hjólið nýttu Mayarnir einungis til skemmtunar og verkfæri voru frumstæð.
Hámenning Maya leið undir lok 900 e. Kr. sökum rányrkju, vatnsskorts og
innbyrðis deilna.
Menningin var endurreist 1200 e.Kr. og þá samblönduð Toltec
þjóðflokknum, indíánastórveldi úr vestri. Þessir þjóðflokkar áttu sér
sameiginlegan guð, Quetzalcóatl, hinn fiðraða orm. Hlutverk hins hörundshvíta
og skeggjaða Quetzalcóatl var margþætt. Hann frjóvgaði jörðina og hafði miklar
ástir á v/sindum og listum. Þjóðsagan hermir að þessir hæfileikar hans hafi
vakið öfund og afbrýði annarra guða. Akkilesarhæll Quetzalcóatl var hin
íðilfagra systir hans og sáu óvinir hans sér leik á borði og byrluðu þeim báðum
drykkin pulque. Þegar ölvíman náði yfirhöndinni breyttist bróðurleg ást í
holdlega girnd. Þegar Quetzalcóatl vaknaði grét sál hans þungum
skammartárum. Hann byggði fleka úr eiturslöngum og sigldi til austurs en hét
því að snúa aftur.
Á 12. öld réðu Aztekar ríkjum. Þeir voru miklir stríðsmenn og komu á
fót gríðarlegu stórveldi í Mið-Ameríku. Samfélag þeirra virðist hafa einkennst af
miklum öfgum, þar sem þeir voru hvort i senn agaðir skipuleggjendur stórborga
með snefil af almennu menntakerfi og grimmir sóldýrkendur sem fórnuðu
tugum þúsunda manna. Aztekarnir trúðu einnig á Quetzalcóatl og héldu að
guðinn væri snúinn aftur þegar hinn hvíti og alskeggjaði Hernán Cortés nam
land árið 1519. Þeir tóku honum sem guði en brátt kom hið grimma og gráðuga
eðli Spánverjans í ljós og það runnu á indíánana tvær grímur. Þeim var Ijóst að
"Quetzalcóatl" hafði stungið þá í bakið og snerust gegn honum en þá var það um
seinan. Cortés gjörsigraði Aztekana 1521 og brenndi öll gögn um fyrri
dýrðardaga.
Þegar 100 ár voru liðin frá þvi Cortés nam land höfðu sakleysislegar
barnapestar Evrópumanna þurrkað út 96% af kynstofni indíána í Mexikó og átti
hann aldrei eftir að bíða þess bætur. Næstu áratugina rændu Spánverjar
indiánana arfi sínum og þurrjósu allt það sem landið hafði upp á að bjóða.
Neyðin var verst þar sem auðurinn var mestur.
Næstu aldirnar einkenndust af valdabaráttu brokkgengra
stjórnmálamanna meðan bilið milli hinna ríku og fátæku breikkaði og þjóðin
svalt. Ríkið fékk sjálfstæði 1821 en engar sýnilegar breytingar á högum
almennings voru í nánd. Það keyrði svo um þverbak þegar harðstjórinn Díaz
hleypti bandarískum málaliðum yfir landamærin til að þagga niður í sveltandi
námuverkamönnum. Það var við þessar aðtæður sem Emiliano Zapata, indíáni
úr suðri, leiddi uppreisn gegn Diaz. Fleiri uppreisnarmenn fylgdu í kjölfarið og
var Pancho Villa þeirra þekktastur. I kjölfar byltingarinnar var í orði kveðnu
samin ný stjórnarskrá þar sem kveðið var á um friðhelgi átta stunda vinnudags,
verkalýðsfélaga, sjúkratrygginga o.fl. Raunverulegar endurbætur áttu sér þó
ekki stað og hið gamla valdatafl aðalsins hélt áfram.
Auðurinn safnast enn á hendur fárra og fátækt og hungur er
gríðarlegt, sérstaklega í suðurhlutanum. Til dæmis má nefna að ungbarnadauði í
Mexikó er 43 á hverja 1000 en einungis 5 af þúsundi á íslandi og meðaltekjur á
íslandi eru rúmlega tíu sinnum hærri en í Mexíkó. í janúar 1994, blossaði upp
skæruhernaður í Chiapashéraði sem er fátækasti hluti Mexíkó. Óánægðir
bændur undir forystu Marcos mótmæltu áralöngu skeytingarleysi stjórnvalda og
viðskiptasamningum við ríku grannlöndin í norðri. Enn í dag sjá menn ekki fyrir
endann á þessari deilu sem nú þegar hefur kostað hundruð manna lífið.
Cancún
Seint á 7. áratugnum leituðu mexíkósk stjórnvöld að leiðum til að
bæta efnahag þjóðarinnar. Því var það pólitísk ákvörðun að byggja nýja borg
sem mjólka átti feita spena hins vestræna heims. Öllum ákjósanlegum
sandströndum, fornleifafundum, þjóðgörðum og öðrum merkum stöðum var
skotið inn í tölvu yfirhagfræðings ferðamála. Skömmu seinna birtist orðið
Cancún blikkandi og baðað neonljósum, sem síðar áttu eftir að lýsa þetta 22 km
langa sandrif. Ætlunin tókst fullkomlega og í dag er Cancún þriðji vinsælasti
ferðamannastaður Bandarikjamanna, næst á eftir París og London. Þetta er
engin tilviljun því betri staður til strandfara og skemmtunar er vart til. Allt er
gert til að fela napran raunveruleikann og sú lífssýn sem Cancún endurspeglar á
lítið skylt við þriðja heims ríkið Mexíkó. Þessi fyrirfram skipulagði
blekkingarheimur hlífir gestum sinum við því sem þeir ekki vilja sjá. Betlurum
hefur aldrei verið hleypt inn fyrir borgarmörkin og sökum peningaflæðis úr
yfirfylltum buddum sólarlandafara hefur sú fátækt og eymd sem víða ríkir í
Mexíkó ekki náð til plastborgarinnar Cancún.
„ Texti: Bjarki, Orri, Steini.
Utskriftarferð
AAexíkó
Mánudaginn 2. september lögðu 74 MA-ingar, eitt par maka og annað
til af fararstjórum, af stað til Cancún í Mexíkó. Eftir sólarhrings töf vegna
vélarbilunar, þar sem gist var á Hótel Esju og Domino s pizzur með hrísgrjónum,
gráðosti og maísbaunum étnar, komst hópurinn i loftið, og lenti á Cancún
flugvelli í morgunsárið 4. september eftir 12 klst langt flug með stuttri
millilendingu í Gander, á Nýfundnalandi.
Gist var á Hótel Imperial las Perlas, einu af 107 hótelum þessarar 350