Heimilisblaðið - 01.01.1939, Síða 8

6
HEIMILISBLAÐIÐ
ar á þessari braut. En ekki voru menn á
eitt sáttir um það, hvort nota skyldi eim-
reiðar eða fastar dráttarvélar, er drægi
vöruvagnana áfram með keðjum. Var nú
sett nefnd til að skera úr um það mál og
komst hún að þeirri niðurstöðu. að sinn ann-
markinn- væri á hvorum, eimreiðuiium og
dráttarvélunum, en hallaðist þó heldur að
hinum síðarnefndu.
V. Koppaksturinn. Sigur Stephenson.
Nofkun brautarinnar.
Járnbrautarstjórarnir voru ekki ánægð-
ir með álit nefndarinnar; leituðu þeir þá
álits Stephensons um þetta mál. Hann
mælti eindregið með eimreiðinni. Pá hug-
kvæmdist einum járnbrautarstjóranum að
skera mætti úr þessu, vandamáli með op-
inberum kappakstri. Var heitið 9000 krón-
um hverjum þeim vélarsmið, sem kæmi með
þá eimreið, sem bezt reyndist og útvegaði
þar að auki allt efnið í brautina.
Nú var svo ákveðið, að ef eimreiðin væri
sexhjóluð, þá mætti hún ekki vega meira
en 12000 pund og geta dregið 40,000 á jafn-
sléttu, auk vatn,s og kolaforða og f arið held-
ur meira en 8000 faðma á, klukkustund.
Væri samskonar eimreið ekki nema 10,000
pund, þá þyrfti hún. ekki að draga meira
en 30,000 pund. En væri eimreiðin tvíhjól-
uð, þá mætti hún ekki vega meira en 9000
pund. Verðið á hverri eimreið mátti ekki
fara fram úr 10,000 krónum. Kappakstur-
in,n fór fram hjá Rainhill (regnhól) 6. okt>
1829. Þar vann Rocket (púðurfluga), einv
reið Stephenson, úrslitasigur á keppinaut-
um sínum. Sú eimreið var fjórhjóluð og vó
ekki nema 8632 pund, fór 12000 faðma á
klukkustund og dró 26000 pund, en ein gat
hún hlaupið 20000 faðma á klukkustund.
Auk þessa gat hún runnið upp halla, en
það hafði allt, til þessa verið talið allsendis
ógjörningur.
önnur eimreiðin, Scmspareil, var of þujig
og því útiiokuð frá allri samkeppni; þó var
hún látin hlaupa til að komast að raun,
hvort hún hefði ekki eitthvað sérstakt- til
ágætis, sem hagnýta mætti. En það kom
brátt í ljós, að hún stóð langt að baki eim-
reið Stephensons.
Næst átti eimreiðin Novelty að renna.
en hún var ekki til taks á réttum tíma og
var eigi reynd fyrr en nokkrum dögum
síðar. Hún var frábrugðin að því, að henni
fylgdi enginn sérstakur vatnsgeymir, eins
og eimreið Stephensons, heldur geymdi hún
inni í sjáffri sér bæði vatn og kol. Hún
rann um 6000 faðma á klukkustundinni;
en ketillinn bilaði, svo að hún varð að
draga sig í hlé.
Perseverance rann aldrei, því að hún.
biláði, er hún var á leiðinni til Rainhili.
Síðasta eimreiðin, sem keppti, Cyklop,
fulln,ægði eigi þeim skilyrðum, sem sett
voru.
Það, sem einkum stu,ddi að því, var það,
að hann hafði hagnýtt sér hugvitssama
uppfundningu eftir Marc Segvin, frakk-
neskan mannvirkjameistara. Stephenson
sá, að eimreiðir þær, sem smíðaðar höfðu
verið alif til þessa, voru'svo kraftlitlar af
því, að gufumyndupin var svo ógn hæg-
fara. Sjálfur hafði hann bætt úr þvi að
nokkru með því að láta eldstæðið liggja
í katlinum, en ekki undir honum> En, Marc
smíðaði eimvél 1825 og þar var eldstæðiö
ekki ein einasta stór pípa í katlinum, held-
ur fjöldi af smápípum. Eftir þessum píp-
um hljóp svo hitinn og hleypti vatninu, sem
þær lágu í, í suðu. En þá þurfti líka því
meira af kolum, sem eldurinn þurfti meira
upp að hita, til þess að gufumyndunin gæti
vaxið að sama skapi.
Úr þessu bætti Stephenson með þvi að
finna ráð til að auka dragsúginn í reyk-
háfnum og eldstæðinu (pípunum). 1 verk-
smiðjum var þetta hægðarleikur með því
að hafa reykháfinn nógu háan en margra
hluta vegna varð að hafa reykháfinn svo
lágan í eimreiðum, sem unnt var. En úr-
lausn Stephensons, var sú> að láta gufu
þá, sem unnið hafði sitt gagn, streyma út
um reykháfinn. Gerðist það með miklum
krafti, streymdi svo mikið loft út, frá eld-