Heimilisblaðið - 01.06.1939, Page 7
HEIMILISBLAÐIÐ
99
8. Dómur Morse um uppfundn-
ing sína.
Morse var einu sinni spurður, hvort hann
hefði aldrei orðið ráðþrota, þegar hann var
að g'era tilraunir sínar.
»JÚ, oftar en einu s.inni«, svaraði hann.
»0g hvað tókuð þér þá til bragðs?«
spurðu þeir.
»Það skal ég segja yður í trúnaði. Eng-
inn veit það enn, annar en ég og sá, sem
allt veit. Þegar ég varð ráðþrota., þá bað ég
Guð að kenna mér ráð«.
»0g kenndi hann yður þá ráð?«
»Já, og það get ég sagt yður, að þegar ég
varð heimsfrægur af uppfundningu minni,
þá fann ég alltaf sárt til þess, að ég átti
ekki þann hróður skilið. Hún er mikilsverð
sú hagnýting rafmagnsins, sem ég hefi
fundið, en ég fann hana ekki af þvi, að ég
væri manna mestur, heldur af því, að Guö
vildi gefa mannkyninu þessa gjöf. En þá
varð harrn líka að birta einhverjum þann
leyndardóm og svo þóknaðist honum að
velja mig til þess«.
Já, sannarlega er það ráðstöfun Guðs,
að nú er hægt að flytja boð um heim allan
og þar á meðal boðskapinn, sem varðar
allar þjóðár, fagnaðarerindi Krists. Rætast
í því dásamlega orð hina mikla kristniboða,
Pá's postula: »Drottinn mun gera reikning
sinn á jörðunni, binda enda, á hann og
ljúka við hann í skyndi« (Róm. 9, 28.).
9. Um ritvél Morse.
Segulsteinn er steintegund kölluð, sem
felur ? sér mikið af járni. Það er eðli hans,
að hann dregur að sér járn og stál. Sá
kraftur hans er kallaður segulmagn. Stál-
ið heldur segulmagninu og er þá kallaö
segulstál. Stálstöngin í áttavitanum er seg-
ulstál.
Snerti nú hreint járn segulstein eða seg-
ulstál, þá verður það óðara segulmagnað,
en segulmagnið hverfur úr því jafnskjótt
aftur, er segulsteinninn ecla segulstálið er
tekið úr sambandi við það.
Á sömu leið fer, ef vír er undinn utan um
stöng af hreinu járni, en kemur þó hvergi
við stöngina, og rafmagn. er látiðl streyma
eftir vírbogunum, þá verður járnið segul-
magnað og getur dregið aðl sér annað járn.
Þetta er nefnt rafseguimagn. Sé vírinn
klipptur sundur og rafstraumnum slitið,
þá hverfur segulmagnið á augabragði. Séu
endar vírsins settir saman aftur, verður
járnið segulmagnað á ný o. s. frv. Með því
að láta, strauminn hætta með stuttum
millibilum, getur járnið dregið að sér og
slept á víxl járnbút og komið hreyfingu af
stað.
Það eru þessi öfl, sem ritvél Morse bygg-
ist á.
Það var danskur eðlisfræðingur, Hans
Christi.an örsted (1777—1851), sem fyrst-
ur manna uppgötvaði, að rafstraumur
hafði áhrif á segulstál. Hann tók eftir því,
að segulnálin færðist úr réttri stefnu, ef
rafstraumur kom nálægt henni. Og Stein-
heil hét sá, er fyrstur fann (1838), að eigi
þurfti nema einn símaþráð til að flytja
skeyti milli stöðva; jörðin sjálf gat komið
í staðinn fyrir hinn þráðinn.
En öll þessi vitneskja þeirra öresteds og
annara fyrri manna var ónothæf í daglegu
lífi. Það var prófessor Morse, sem fyrstur
gerði þessar uppgötvanir nothæfar með
ritvél sinni og símalagningu.
10. Æfilok prófessors Morse.
Hið síðasta opinbera. starf prófessors
Morse var það, að hann afhjúpaði líkneski
Franklíns í »Prenthúss-garðinum« í New
York 17. janúar 1872.
Morse dó í New York 2. apríl 1872.
LOFSÖNGUR.
Allar tungnr, allra hjörtu
eingetinn Guðs tigni son.
Einn hann hefir o'pinberað
okkur himinsælu voh.
Hann er o.ss af Guði gefinn,
Guð svo fundið getum vér.
Jesú eimxrn, engum öðrum
eiiíft lof og vegsemd ber. G. P.