Heimilisblaðið - 01.06.1939, Qupperneq 10

102
HEIMILISBLAÐIÐ
sumir stjörnufræðingar því fram, að jarð-
stjörnurnar eigi ekki aðeins »mc3ðlur«, held-
ur líka »föður«. Nefnilega, að einhvern-
tíma í fyrndinni hafi himinhnöttur, ein-
hversstaðar aðkominn, komið svo nærri
sólunni, að hann, hafi dregið til sín efnis-
taug frá henni, sem svo slitnaði sundur og
fór að, snúast kringum sólina sem jarð-
stjörnur. Aðrir álíta, að sólin hafi í upp-
hafi verið tvöfalt stærri en hún nú er og
hafi snúist um sjálfa sig með þeim feikna
hraða, að hún hafi klofnað í tvennt, og hafi
annar parturinn þotið eitthvað út í geim-
inn, en efnispartar slitnað aftan úr og af
þeim hafi jarðstjörnurnar myndast,
Þetta, að sól geti klofnað í tvennt eða
jafnvel þrennt, vita, stjörnufræðingar að á
sér stað. Rétt nýlega kom það fyrir, að
stjarnan Nova Pictoris klofnaði í þrenní
og sjást partarnir síðan fjarlægjast hver
annan með milljón mílna, hraða á klukku-
stund. Svo það er ekki ómögulegt, að það
hafi einnig komið fyrir sól vora. Árið 1846
klofnaði halastjarna, er var á leið til sólar,
í tvennt, beinhnis fyrir augum, stjörnu-
skoðara, og kom í næsta sinn í tveim pört-
um, er hálf önnur milljón mílna aðskildi.
Sú halastjarna hefir ekki sézt síðan, en
mikinn fjölda vígahnatta er enn að finna
á braut hennar. Halastjörnur fara spor-
öskjulagaða braut, koma einhversstaðar
utan úr geimi, fara í kring um sólina og'
hverfa. Þær eru mjög la.usar í sér, mynd-
aðar af smásteinum, ryki og gasi, Þær
hafa engan hala nema í nánd við sól, þeg-
ar máttur Ijóssins verður svo mikill, að
aftur af þeim kembir. Yið það myndast
halinn, en hverfur aftur, þegar frá sólunni
dregur. Þess vegna er kjarni eða, höfuð
þeirra ætíð næst sól, en halinn út frá. Eins
þegar hún stefnjr á burt. frá sólunni, er
halinn á undan. Þó menn hafi afar lengi
verið hræddir við halastjörnur, eru þær
ekkert hættulegar, sérstaklega halinn, því
það er tiltölulega, mikið minna efni í hon-
um en andrúmslofti jarðar.
Fram til síðustu ára voru jarðstjórn-
urnar taldar átta, en þá, eftir mikla leit,
fannst. sú níunda. Þær eru:
1. MERKORIUS. Aðeins 30 milljónir
mílna frá sól, lítið stærri en tunglið og
sézt. því mjög sjaldan með berum augum.
Gulur er hann af elli, skininn, skorpinn og
skrældur. Hættur er hann að snúast um
möndul sinn, og snýr því ávallt sömu hlið að
sólu, eins og tunglið að jörðunni. Þeim meg-
inn er hitinn 600 stig á Fahrenheit en um
200 gráðu frost. hinum megin. Ef þar eru
nokkur »höf« eða »vötn«, eru þau bráðið
blý, bismuth eða brennisteinn, því hitinn
er nógu mikill til þess að bræða þessi frum-
efni. Auðvitað finnst ekkert. líf á þessari
stjörnu.
2. VENUS. Hún er 67,000,000 mílur frá
sól og þó undur fögur á að lita, gengur sem
Austurlanda hefðarfrú sífelldlega með
blæju fyrir andliti. Aldrei sézt þar til sól-
ar og loftið er svo »lævi blandið« af ryki
og kolsýru, að þar er líklega ekki um nokk-
urt líf að ræða; kolsýruna mundu jurtir
nota, en hún er of mikil til þess að dýr
geti lifað í því lofti. Vegna þess líka, að þar
hefir ekkert vatn eða súrefni fundist.
3. JÖRÐIN. Hún er að sumu leyti merk-
ust af öllum himinhnöttum, þar eð hún
er eini hnötturinn í öllum alheiminum, þar
sem menn vita fyrir víst, að líkamlegt. líf
á sér stað. Það undursamlega fyrirbrigði,
sem enginn getur útskýrt á nokkurn hátt
eða gert, sér nokkra grein fyrir hvaðan
komið hafi, byrjaði fyrir eitthvað hálfri
billjón árum síðan og eru allar líkur til
þess,, að það geti haldið áfram í milljonir
ára enn. I geimi, sem er aðeins nokkrar
gráður fyrir ofan hið neðsta núll, sem eru.
459 stig fyrir neðan Fahrenheit núllið, er
það ekki lítill vandi að útbúa stað fyrir
verur, sem ekki þola mikið meira en hálfan
suðuhita og varla meira en 100 stig fyrir
neðan núll. Þar þarf »að mörgu að hyggja«
og margt að taka til greina. Það sem eng-