Heimilisblaðið - 01.10.1939, Blaðsíða 4

168
HEIMILISBLAÐIÐ
öfl. Hægt er að gera ágizkanir, en held-
ur ekki meira. En ekki er þessi styrkur
nema að litlu leyti háður þeim, er standa
sem foringjar þjóðar sinnar á hættutím-
um, og stjórna henni í baráttunni.
Póiska hernum stjórnar Rydz-Smigly
marskálkur. En hvaða skilyrði og hæfi-
leika hefir hann, til þess að annast verk-
efni sitt? Eins og utanríkismálaráðherra
Póllands, Beck ofursti, hefir Rydz-Smig-
ly ekki einungis veríð lærisveinn Pils-
udskis, heldur er hann einnig veittur
pólsku þjóðinni að erfðum af þjóðhetj-
unni, hinum mikla viðreisnarmanni. Það
undrast enginn í Póllandi að síðasta ósk
Pilsudskis var þess efnis að Rydz-Smigly
yrði æðsti verndari landsins og nánasti
samstarfsmaður forsetans.
Pilsudski andaðist 12. maí 1935 í Bel-
vedere höllinni í Varsjá, og stuttu síðar
var Rydz-Smigly skipaður æð*ti umsjón-
armaður pólska hersins. En um leið var
hann samkvæmt pólskum stjórnlögum
orðinn einn voldugasti maður ríkisins.
Samtímis var það ákveðið í Póllandi að
veita tign þessari ytra tákn, ekki einungis
með því að fela honum á hendur æðstu
áhrifavöld ríkisins, heldur einnig með
því að sæma hann marskálkstitli og tign.
En marskálkur er æðsti stjórnandi hersins.
Síðan hefir hann borið einkennisbún-
inga pólska hersins, og ásamt Beck ofursta,
sem klæddur er óaðfinnanlegum klæðum
stjórnspekingsins, mótað örlög lands síns
og þjóðar.
Það hafði hann ekki dreymt um á yngri
árum. Forlög lians bera ósvikinn blæ af
margbreytni og stórviðburðum vorra tíma,
fyrst og fremst þeim viðburðum, sem
ákveða nú sögu Póllands.
Edvard Rydz-Smigly er fæddur 11.
marz 1886 í litlu þorpi 1 Galizíu. Frá
fyrstu æsku lifði Iiann í heimi hinna
fögru lista. Jafnvel á menntaskólaárum
sínum hneigðist liann mjög að myndlist,
og sýndi sérstakar gáfur, til skáldlegra
iðkana.
Að stúdentsprófi loknu varð hann eðli-
lega áhugasamur nemandi við listaháskól-
ann í Krakau, en lagði einnig stund á
heimspeki. Enn eru í Póllandi málverk
til, sem Smigly liefur málað. Rydz er
dulnefni, sem hann tók sér upp seinna,
er því nafn hans oft ritað Smigly-Rydz.
Öll málverk hans bera það með sér, að
þau eru gerð af manni sem elskar nátt-
úruna, en er jafnframt harður í horn að
taka.
Sérstaklega er hið síðasta áhrifaríkt,
því það sýnir, að sú tilfinning stjórnaði
peusli hans, sem ekki einungis var sam-
eiginlegt pólskum stúdentum á því tíma-
bili, heldur var hún þeirra meginþáttur,
af því hún var þeim arfur frá margra
ára frelsisbaráttu: Krafan um sjálfstætt
pólskt föðurland.
Samt sem áður myndi lífsbraut þessa
gáfaða listamanns hafa orðið allvenjuleg,
ef hann hefði ekki mætt örlögum sínum
einn góðan veðurdag 1 líki Josefs Pilsud-
ski, sem þá var sundurtættur og ofsótt-
ur, pólitískur bardagamaður.
Nú þegar um aldamót var Pilsudski
álitinn einn liinna þýðingarmestu for-
ingja innan hins pólska baráttusviðs.
Minnsta kosti tvisvar hafði hann verið í
klóm rússnesku leyni-lögreglunnar. En
honum hafði tekizt að flýja úr fangelsinu.
Og daginn sem Smigly hittir Pilsudski í
Krakau, finnur hann strax, hvert stefnir.
Listamaðurinn verður að byltingarmanni,
hermanni, sem er reiðubúinn að sleppa
öllum listamannsdrauinum fyrir frelsi
þjóðarinnar og baráttunni fyrir því.
Þegar hinn óþreytandi Pilsudski eygði
1908 þá hernaðarlegu flækju, sem ef til
vill gæti veitt möguleika tilfrelsis Póllands,
ivrðist tími framkvæmdanna nálgast að
nýju í lífi lians Nú byrjar hann á að stofna
her þann í Galíziu, sem átti að vinna að
frelsi Póllands. Þessi vel þekkti lista-
maður fer frá listaliáskólanum í hinn
leynilega pólska hernaðarháskóla, sem
átti að vinna að uppreisnarafrekum.