Heimilisblaðið - 01.10.1939, Page 5
169
*
HEIMILISBLAÐIÐ
Maður þessi var Smigly, sem sat nú dag
eftir dag með mörgum hundruðum annara
ungra Pólverja við fætur meistarans. Þeir
litu til hans, ekki einungis sem hernaðar-
ráðgjafa, heldur einnig sem stjórnmála-
leiðtoga. Þrátt fyrir [reistan gálga tókst
Pilsudski að mynda úrvalsflokk undir-
liðsforinga, sem var reiðubúinn, hvenær
sem Rússland skærist í leikinn í Evrópu-
styrjöld, ogopnaðileiðfyrir lausn Póllands.
En á þessu tímabili fær sálarlíf Smiglys
alveg ákveðin blæ. Hann er ekki einungis
gáfaðasti nemandinn, heldur tryggja hæfi-
leikar hans, siðferðisþróttur og hernaðar-
leikni honum fyrsta sæti meðal hersveit-
anna.
Tala þeirra óx, jafnvel eftir að Balkan-
deilurnar höfðu ekki uppfylt vonir þeirra.
Þeir voru ódrepandi, þrungnir blindri
örlagatrú. Smigly vinnur í stöðugri lífs-
hættu, óþreytandi.
Svo kom heimstyrjöldin.
Skömmu eftir að hún hófst, fara pólsku
hersveitirnar yfir landamærin. Foringi 3.
fylkingar í 1. herdeild er Eduard Smigly.
Það eru harðskeyttar og banvænar orust-
ur, sem þessir illa búnu hermenn há við
Rússa. En þeir unnu sér virðingu þýzk-
austurrísku handamannanna og valda
rússnesku óvinunum ótta.
Arið 1915 varð Smigly major, árið eft-
ir ofursti og nokkru síðar æðstráðandi
1. herdeildar, sem seinna lagði grundvöll
hins nýja Póllands.
Því meðan Pilsudski var kyrsettur af
liinu þýska herveldi í Magdeburg, hafði
Smigly framkvæmdaváld hins pólska fót-
gönguliðs á hendi. Hann flutti herinn til
Varsjá. Þar hóf hann tafarlaust viðreisn
pólska ríkisins, eftir að friður var saminn.
Hann verður fyrsti hermálaráðgjafi hins
nýja Póllands og undirbýr marskálki sín-
um glæsilegar móttökur, þegar Pilsudski
kom til Yarsjá 11. nóv.
Barátta fyrir frelsi Póllands er nú svo
að segja á enda, hin aldalanga kúgun að
baki. Nú á að mynda nýja ríkið. Það er
Smigly, sem tekur Vilna með áhlaupi í
apríl 1919, og þegar rauði herinn stend-
ur við hlið Varsjár, skundar hann að og
hrindir honum af höndum sér, það er
afrek, sem meðal pólsku þjóðarinnar
lifir sem »undrið við Weichsel*.
En ekki nóg með það. Enn einu sinni
stendur Smigly við hlið marskálks síns,
Pilsudski, á úrslitastund. Ásamt nokkr-
um vinum sínum kemur hann í hinn
kyrláta bústað, þar sem Pilsudski liafði
dregið sig afsíðis fullur sorgar og gremju
yfir hinum skammsýnu verfeðrungum,
sem hann svo nefndi, sem ógna með að
eyðileggja árangur frelsisbaráttunnar með
sundrungu, sem stafar af flokka og stétta
hatri, ogsegir: >Vita skaltu, marskálkur,
að vér erum ekki hingað komnir til þess
að skiptast á kurteisis eða hirðsiðakveðj-
um. Auk hjartna vorra færum vér þér
sverðin*. þessi tími er aðdragandi, úrslita-
orustunnar, sem háð var nokkrum inán-
uðum síðar á Poniatowski-brúnni um
tilveru hins nýja Póllands. Einnig hér
er það Smigly, sem næst Pilsudski ákveður
stjórnmálalega þróun lands síns. Þrem
árum síðar er hann enn þá fremstur í
flokki, þegar liann sem formælandi
pólskra liðsfoiingja skorar á þingið í
Varsjá að kveða upp hið endanlega
annaðhvort eða. — —
Að síðustu eftir að Pilsudski var látinn,
stöðvaði Smigly þessa þróun, af því að
hann áleit það nauðsynlegt, ef pólska
ríkið ætti að standast í straumi tímans.
Frelsi þessa ríkis var nefnilega ekki
þjóðinni að þakka, heldur var það árangur
harðrar baráttu og sterkrar forustu, þess-
vegna þurfti að stjórna með einveldi
að mestu, að hans áliti.
Hann dáir ekki stóryrði eða ytri ljóma.
Að þessu leyti líkist hann einnig kennara
sínum. Rydz-Smigly er maður fram-
kvæmda og festu. Það hefir hann sannað
með baráttunni fyrir frelsi þjóðarinnar,
og þessvegna á hann nú á ófriðartímum
óskipt traust hennar. Rydz-Smigly er nú