Heimilisblaðið - 01.01.1940, Blaðsíða 9

HEIMILISBLAÐIÐ
7
stjörnu með aðferðum hinna fornu stjörnu-
meistara. Eru þær aðferðir flóknari en svo.
að þeim verði lýst hér. — Þetta rit sitt til-
einkaði Kepler Rúðólfi keisara.
Eins. og sjá má af sögu Kóperniks, þá
hafði það verið talið sjálfsagt allt til þessa,
að brautir jarðstjarnanna væru réttir
hringir (sirkilhringir). En með því að
fylgja Marz 7 sinnum á braut sinni, þá
komst Kepler að þeirri niðurstöðu, að braut
hans er ekki réttur hringur, heldur spor-
baiigur. Af þessu ályktaði hann, svo, að
braut hverrar jarðstjörnu myndi sporbaug-
ur vera og væri þá sólin í öðrum bruna-
depli þess sporbaugs. Hafði hann þá með
því fundið fyrsta lögmálið, sem við hann
er kennt síðan,:
Braut hverrar jarðstjörnu er sporbaug-
ur og sólin er í öðrum brunadepli braut-
arinnar.
Af þessu leiðir þá aftur, að jarðstjörn-
urnar eru ýmist násælis (í sólnánd) eða
fjarsælis (í sólfirð).
Þegar Kepler var nú búinn að finna
hina sönnu lögun, Marzbrautarinnar og
lengd hennar, þá fann hann hið annað lög-
mál, sem við hann, er kennt:
Geirar þeir, sem línan, sem tengir sam-
an sólina og stjörnuna (radius vektor),
hleypur yfir á jafnlöngum tíma,, eru jafn-
stórir.
Af þessu má álykta, að þegar stjarnan
er næst sólu, þá er hraði hennar mestur,
en minnhir að því skapi, sem hún fjar-
lægist sólu.
Þessá tvenn lög snerta hverja einstaka
jarðstjörnu.
Eftir langa og árangurslausa viðureign,
sleppti. Kepler að lokum aðferð Brahes og
annarra fyrri stjörnufræðinga til að fylgja
Marz á brautinni. En í þess stað bar hann
saman 7 gagnstefnur þessarar stjörnu, en
gagnstefnur hei.tir það, er stjarnan og sól-
in eru í somu línu, hvor gegnt annari.
Framh.
Þ6tt þú ætlir að kynnast hinum æðsta, sann-
leika verðurðu að byrja á stafrófinu.
Fortíé — Kútíð — Framtíð.
Mamma — dóttir — dótturdóttir
Amma — mamma — dóttir.
Það er dálítið gaman, að bera saman
þessa þrenna þrjá kvenkyns ættliði, og ekki
ófróðlegt, að rekja ofurlítið sambandið milii
þeirra, og þýðingu þeirra hvers fyrir annan.
Fortíðin er móðir Nútíðar, og Nútíðin er
móðir Framtíðar; en Framtíðin er blend-
ingur af Fortíð og Nútíð, mömmu sinní
og ömmu. Og þá má ekki. gieyma Föðurn-
um og Afanum. En hver er hann? Það er
Andinn, Tíðarandinn, sá Andinn, sem mest
ræður og stýrir ráðandi hugsunum, orð-
um og gerðum kynslóðanna.
Ofan á, innan um og saman við meðfætt
ýmislega blandað eðliseinkenni og hæfi-
leika föður og móður, verðum við öll fyrir
meiri eða minni áhrifum af daglegu ytra
dæmi foreldra eða uppalenda, og annara
meðlifenda, eða af þeim höfuð Anda, sem
þeu1 láta stjórnast af; og af því drögun;
við allir eitthvert dám. En. næstum því á
hverri stund, ber allt af eitthvað nýrra við
og hefir sín áhrif. Viðburðir og viðhorf
breytast, og vfðfangsefni þá líka, og reka
hvert annað. Því að ekkert stendur í stað,
Og »mönnum miðar, annað hvort aftur á
bak, ellegar nokkuð á leið«.
Vér Nútíðarbörn öll, erum ]iv; cannköll-
uð dótturbörn Fortiða.r, og berum í oss og
á oss einkenni hennar og svip, enda þótt
móðirin, Nútíðin, eigi, meira í oss, einkum
þó hinum yngri, og Nútíðarandinn hæst-
ráðandi. En hver er nú sá andi? Ég get
ekki svarað því ákveðið nú; en Framtíðin
gerir það. Því að andarnir eru margir, og
berjast um völdin svo, að varla má milli
sjá óðar en líður.
En andastefnurnar eru þó ekki nema
aðallega tvær, eins og Helgi Péturss segir
réttilega,: önnur er lífstefna, h.in hel-
stefna. Þessar tvær aðalstefnur brjótast
um í Nútíðinni og berjast um hana, eins
og þær hafa allt af gert í allri fortíð. Og