Heimilisblaðið - 01.05.1940, Blaðsíða 6

74
HEIMILISBLAE D
möguleikum, sQm> opnast fyrir augum hans.
Plann hefir verið svo heppinn að ná í fjár-
mann, sem vildii leggja peninga til hag-
kvæmrar notkunar á uppgötvuninni.
Pað var bankastjódnn í Mainz, Jóhann
Fust, maður, sem naut álits sem mjög efn-
aður og sécur fjármálamaður, sem aðeins
lét peninga sína í örugg iðnfyrirtæki.
Þessi hyggni maður hefir séð hina miklu
möguleika, sem lágu í -þessari nýju upp-
gövtun, og hann lánaói Gutenberg 800 gyll-
ini. Peningana átti að nota til ao kcima á
fót prentsmiðju með öllu þar aö lútandi,
húsgögn og verkfæri. Auk þess skuidbatt
Fust sig til þess að veita Gutenberg ár-
lega 300 gyllini til að borga húsaleigu, laun,
pappír, bókfell og liti.
Tveim árum síðar h.afði Gutenberg eytt
öllum peningunum. Fust lánaði honum aft-
ur 800 gyllini.
Þrjú ár liðu án þe&s, að no-kkuð bæri til
tíðinda, og ekki hafði neitt bólac á upp-
hæðunum, sem áttu að streyma í sjóð
Fusts. Árið 1455 sprakk bomban. Fust
sagði upp láninu og stefndi Gutenberg til
greiðslu á 2026 gyllinum, þeirri upphæð,
sem hann hafði lánað .h.onum að viðlögo-
um vöxtum.
Hver var orsökin til þessarar örlagaríku
breytingar á afstöðu Fusts til Gutenbergs?
Oft hefir þetta verið skýrt þannig, ac Fu,st,
hinn slungni fjármálamaður, hafi féflett
hinn auðtrúa snilling. Gutenberg var eng-
inn engill, og það .hefir naumast veriö auð-
velt fyrir Fust, s-esm var bo-rgari, aö uan-
gangast hinn tigna Gutenberg. Fust var
fjármálamaður og hefir vafalaust lagt fé
sitt í fyrirtækið í von um sanngjarnan
ágóða. Gutenberg hefir líka verið fjármála-
maður og vonast eftir efnislegum ágóóa
af fyrirtækinu, en hann var jafnframt
listamaður, og hafði því hina ríku þrá lista-
mannsins eftir að gera þessa uppgötvun
svo fullkomna, sem mögulegt var.
G-utenberg hefir sjálfsagt haft margar
prentanir með höndum í ein,u.
Fust vildi leggja kapp á að framleiða
seljanlega bók, og hvað var seljanlegra en
prentuð biblía. Spurnir eru af fólki, sem
höfðlu gefið 300—500 gyllini fyrir skraut-
ritaða, skrifaða bókfellsbiblíu.
Prentíuð biblía munidi renna út eins og
heitt brauð. Gutenberg hafði byrjað á
þessu starfi. En hann hafci líka prentun
annarar bckar í gangi, sem honum lá mjög
á hjarta. Það var sálmabók, svonefnd.ur
saltari. Hana vildi hann prenta með skraut-
legum þrílitum upphafsstöfum. Þessi vinna
tók langan tíma og kraföist mikilla pen-
inga.
Það sem skeði var þetta: Fþst befir oft
lagt að Gutenberg að fullgera prentun
biblíunnar. En Gutenberg hefir tekið hon-
um með stórlæti aðalsmannsins cg lista-
mannsins, eca sagt eins og svo margir upp-
finningamenn við acstoðarmenn sína: »-Ver-
ið þolinmóð-ur, eftir nokkra mánuði verð-
ur allt í lagi«. En þolihmæði Fus-ts brást.
Hann þoroi að ákveða s-ig, án hræðslu viö
að missa peninga sína. Nú þekktu fleiri
uppgötvun Gutenbergs, leyndar-dóm prent-
listarinnar. Það voru sveinar Gutenbergs.
Einn beirra, Pétur Schöffer, haföi veriö
verkstjóri í vinnustofu Guten-bergs, hann
Var sérstaklega þekktur að tækni o-g list-
rænni snilld. Það var auöveldara að u,m-
gangast- hann en Gutenberg. Með því að
heita honum dóttur sinni fyrir ko-nu-, gerði
Fust hann sér háðan, og gat nú stefnt
Gutenberg til greiðslu á hinni mikl.u upp-
hæð. Snillingurinn tapaði málinu cg hin
‘dýrmætu mót hans og verkfæri gengu-.til
hins nýja firma: Fust o-g Schöffer. I ann-
að sinn varð Gutenberg að bölva fæðingar-
borg sinni, Mainz, og borgurum hennar.
F,ust og Schöffer luku við prentun bók-
anna, sem Gutenberg hafði byrjaö á og
nærri fullgert: Saltaranum og 42 línu biblí-
u:na (það voru 42 línur á hverri síðu), án
þess að nefna Gutenberg á nafn.
Þessar tvær bækur, hinar fyrstu, sem
voru raunverulega prentaðar, eru eitt hið
fegursta, sem prentaó hefir verið. Lögun
bókstafanna og setningarnar á blacsíóup-