Heimilisblaðið - 01.01.1945, Blaðsíða 4

4
HEIMILISBLAÐIÐ
Eftir að ég fór að frískast, ákvað ég að
liressa upp á liugann með kostgæfinni íhug-
un á lífi og liáttum norrænna sæfarenda. Fé-
lagar mínir á skipsfjöl voru lierra Knudt-
zon,*) herra Briige, kaupmaður, sem við átt-
um að skila í land í Vestmannaeyjum, skip-
stjórinn, stýrimaðurinn og sex eða sjö liá-
setar:
Lifnaðarliættirnir í káetunni vorn sem hér
segir: Klukkan sjö á morgnana bar borið
fram kaffi — og livílíkt kaffi! Brauð og
smjör, ostur og kalt nautakjöt eða svínakjöt.
var borið á borð klukkan tíu. Allt var þetta
ágæt fæða handa fullhraustu fólki. Þessari
máltíð var skolað niður með te-vatni — eins
og það er alltaf kallað í Skaninaviu og á Is-
landi — sýnu verri drykk en kaffinu. Þetta
voru önnur vonbrigðin fyrir mig, því að mat-
urinn var of kraftmikill og drykkurinn of
sterkur. Nú stóðu allar vonir mínar til mið-
degisverðarins, en vei! Sá fagri draumur rætt-
ist ekki fremur en hinir.
Þegar ég settist að matborðinu í fyrsta sinn,
á áttunda degi ferðarinnar, beindist athygli
mín þegar í stað að borðdúknum. Hann lief-
ur vafalaust verið lireinn í upphafi ferðar-
innar, en vegna veltingsins á skipinu bar
*■ ■ hann nú augljósar menjar allar þeirra rétta,
er á borð höfðu verið bornir alla þessa daga.
Hann var því mjög fjarri því að vera hreinn
eins og nú var komið. Diskarnir voru geymd-
ir í eins konar neti úr tré. Áður en þeir voru
látnir þangað, þurrkaði káetudrengurinn þá
vandlega með þurrku, sem var ískyggilega lík
gólfinu á litinn og var raunverulega notuð
sem þvottatuska á morgnana. Ég reyndi að
láta mér sjást yfir þessar staðreyndir og leit-
aðist við að gera mér í hugarlund, að diskur-
inn minn og glasið slyppu alveg við þessa
meðferð. Jafnframt reyndi ég að festa allan
liugann við máltíðina, sem í vændum var.
*) P. C. Knudtzon, scm í daglegu táli var kallað'-
ur „grósserinn“, var einn allra athafnasamasti og dug-
mesti kaupmaður landsins á sinni tíði, en harðdræg-
ur þótti hann og viðsjárverð'ur í viðskiptum. Verzl-
un hans í Hafnarfirði var ein stærsta verzlun lands-
ins, og auk þess ótti hann verzlanir í Keflavík og
Reykjavík. Þegar verzlanir hans voru orðnar tvær
í Reykjavík árið' 1838, tók kaupmönnum að standa
slíkur stuggur af viðgangi hans, að þeir flúðu á náð-
ir stiftsyfirvaldanna. Var máli þeirra skotið til kans-
ellísins tveiin árum síðar og ári síðar kveðinn upp
J"-.
Við byrjuðum á súpu, ekki góðri kjötsúpu,
heldur hrísgrjónasúpu með sveskjum. Út í
liana átti svo að bæta rauðvíni, þegar búið
var að bera á borð, en ekki geðjaðist mér sú
umbót. Næsti og síðasti réttur var stórt stykki
af steiktu nautakjöti. Hann kom mér ekki
að neinu lialdi, því að þelta var alltof undir-
stöðiunikill matur handa mér, eins og mell-
ingu minni var nú liáttað. Kvöldmaturinn var
nákvæmlega eins og morgunmaturinn. Hverri
máltíð lauk með te-vatni. — I fyrstu áttu
þessir lifnaðarhættir næsta illa við mig, en að
fáum dögum liðnum, þegar líðan mín var
komin í betra liorf, vandist ég þeim og lét
ekki minn lilut eftir liggja við matborðið úr
því. Enginn liörgull var á góðum vínum, enda
var eigandinn sjálfur á skipsfjöl, og púns var
borið fram flest kvöld. Einhver afsökun var
alltaf tiltæk. Ef hagstæður byr var á, drukk-
um við af því tilefni. Væri hinu gagnstæða
til að dreifa, var líka tilefni til að drekka.
Ef land kom í augsýn, lyftum við glasi. Og
ekki var nema sjálfsögð kurteisisskylda að
drekka kveðjuskál þess, þegar það livarf aft-
ur sjónum. — Vafalaust liafa gefizt mörg
önnur tilefni, sem ég ekki veitti athygli sök-
um sjóveikinnar. Og svona leið hver dagur-
inn af öðrum alla ferðina.
Hásetarnir fengu sykurlaust te-vatn á hverj-
um morgni og lítið hrennivínsstaup. Til mið-
degisverðar fengu þeir kálmeti, liafragraut,
eða kartöflur, ásamt saltfiski, söltuðu svíns-
fleski eða öðru saltkjöti. Ágætt skipskex stóð
þeim til hoða, hvenær sem þeir vildu.
Þetta fábreytta fæði er ekki lakasti þátt-
urinn í hlutskipti þessara aumingja manna.
Þeir eiga í stöðugu stríði við höfuðskepnurn-
ar. Þeir verða að bjóða byrginn ægilegum of-
viðrum. Hvorki regn né bitrasti kuldi hrek-
ur þá af þilfarinu. Ég gat ekki annað en dáðst
að því, að þeir skyldu ávallt ganga að hin-
um erfiöu skyldustörfum sínum í góðu
skapi og léttir í lund. Og hvað báru þeir úr
býtum? Léleg laun, fæðið, sem að framan
sá úrskuróur, aó sami kaupmaóur mætti ckki reka
nema eina verzlun í hverju lögsagnarumdæmi. —
Knudtzon reisti tvær vindmyllur í Reykjavík til korn-
mölunar, kom upp fyrsta fullkomna brauógerðarhúsi
á íslandi, ruddi nýjar leiðir í saltfiskverkun og sall-
fiskútflutningi og átti mörg skip í förum. — Hann
andaðist árið 1865, 75 ára að aldri. — Þýð.