Heimilisblaðið - 01.04.1945, Blaðsíða 5

heimilisblaðið
65
latínuskáld. Mun hann og hafa verið ís-
lenzkumaður góður, vel að eér í sögu lands-
ms og að öllu hinn ákjósanlegasti leiðtogi.
^ar það happ Jónasar, að hinn fyrsti kenn-
ari hans skyldi vera slíkur garpur sem Ein-
ar var.
Haustið 1823, er Jónas var tæpra 16 ára,
lagði hann land undir fót og hóf nám í Bessa-
staðaskóla.
í*að mun fullkomið álitamál, hvort hér á
landi hefur nokkru sinni verið ágætari og
heilladrýgri menntastofnun en Bessastaða-
skóli. Eigi að dæma eftir því, hversu margir
afburðamenn komu frá skólanum, verður
hlutur hans mjög góður. Skólastjóri eða
lector á námsárum Jónasar Hallgrímssonar
var Jón Jónsson. Hann þótti enginn höfuð-
skörungur, en kennararnir þrír, Sveinbjöm
Egilsson, Hallgrímur Scheving og Björn
Gunnlaugsson voru hver öðrum mikilhæfari.
pildi Sveinbjarnar Egilssonar fyrir þróun
lslenzkrar tungu og bókmennta er kunnara
en frá þurfi að segja. Er ekki að efa það, að
Sveinbjörn hefur haft ærin áhrif á Jónas,
Híkur smekkmaður og kunnáttumaður sem
hann var. Hinu ber heldur ekki að gleyma,
að Hallgrímur Scheving var einnig óvenju-
hæfur skólamaður, einkar laginn að ná
tökum á lærisveinum sínum og mjög vel
a® sér í íslenzkum fræðum. Hallgrímur var
öáfrændi Jónasar, og hefur eflaust veitt því
athygli, hvað í hinum unga sveini bjó. Eru
^yrir því skjallegar heimildir, að Scheving
styrkti Jónas við námið, að minnsta kosti
fyrsta veturinn hans í skóla. Þá hafði Jónas
aðeins hálfa ölmusu, sem svo var kölluð, og
gsf Hallgrímur honum fæði síðari hluta
Vetrar. Má ætla, að liann-hafi oftar litið til
með frænda sínum. Er ekki ótrúlegt, að Hall-
gnmur hafi glætt smekkvísi Jónasar og skiln-
fng á íslenzkri tungu. Ritaði Hallgrímur sjálf-
Ur gott mál og ómengað, og var hinn strang-
asti málvöndunarmaður, eins og Sveinbjöm
Egilsson. Er frá því sagt, að stundum hafi
.heving fengið Jónasi og nokkmm öðram
piltum, sem hagmæltir voru, dæmisögur til
að yrkja út af. Settust þeir þá eða lögðust
y*PP í lokrekkjur sínar, og þreyttu braglist-
ina eftir föngum.
Hað kom snemma í ljós í Bessastaðaskóla,
að Jónas var bráðgáfaður og svo að segja
fleygt niður á allt, sem hann beitti sér við.
Tungumálanám reyndist honum auðvelt, en
þó var hann ennþá slyngari stærðfræðingur.
Hlaut hann jafnan góðar einkunnir við
próf í skólanum, og mun þó ekki liafa
lesið námsgreinamar mjög kappsamlega
framan af. Beindist hugurinn snemma að
bókmenntum og skáldskap. Er að þessu vikið
í burtfararvottorði Jónasar frá skólanum og
sagt, að hann hafi ekki verið stöðugur við
námið í fyrstu. Konráð Gíslason, skólabróðir
hans og vinur, segir um þetta efni:
„Að sönnu er þess getið í skólavitnisburð-
inum, að hann hafi heldur verið hyskinn
fyrstu árin sín í skóla, en þeir, sem þá vom
honum samtíða, munu flestir verða við að
kannast, að hyskni hans hafi verið eins af-
faragóð og ástundun þeirra, bæði að því leyti,
sem honum veitti léttara námið, og líka hins
vegna, að hann hafði alla jafnan eitthvað
fallegt fyrir stafni, sem átti við eðli hans,
og að minnsta kosti seinni árin sín í skóla
kynnti liann sér margt annað en skólalær-
dóm. Það má t. a. m. fullyrða, að hann hafi
nærri því kunnað utanbókar kvæði hins
forna skálds, Ossíans, snúin á dönsku af séra
Steini Blicher. Um þetta leyti samdi hamt
líka smá-ritgerðir og orti smákvæði, og er
sumt af því ennþá óglatað“.
Fáar em heimildir um námsdvöl Jónasar
á Bessastöðum. Þó er vitað, að hann eignað-
ist þar nokkra ágæta vini. Virðast Tómas
Sæmundsson, Konráð Gíslason og Gísli ls-
leifsson frá Brekku hafa orðið honum hand-
gengnastir. Kvæði þau, sem til em frá Bessa-
staðaámm Jónasar, sýna glögglega, að skáld-
gáfa hans náði snemma miklum þroska.
Greinilegt er það, hvaða skáldskapur orkaði
sterkast á hann um þessar mundir. Fyrst og
fremst urðu Eddukvæðin honum hin mikla
fyrirmynd. Hann notaði ekki aðeins sömu
bragarliætti og þar finnast, heldur sótti hann
þangað mikinn fjölda orða og líkinga. Þá
verður þess og vart, að skáldin Jón Þorláks-
son á Bægisá og Bjarni Thorarensen hafa
haft áhrif á Jónas þegar á æskuámm.
★
Vorið 1829 útskrifaðist Jónas úr Bessa-
staðaskóla með fyrstu einkunn. Hann lang-
aði mjög að sigla til Kaupmannahafnar og