Heimilisblaðið - 01.09.1945, Page 3

34. árg.
Reykjavík, sept.—okt. 1945
9,—10. tbl.
^ÁLARALIST X.
Tl NTORETTO
i.
Feneyjar — borg listarnannsins.
J^NNÞÁ verður borgin að lieyja baráttu
fyrir tilveru sinni sem sjálfstæð borg
endtirreisnartímunum. Sú styrjöld er að
VlSu háð fjarri borginni sjálfri, og borgara-
8^yrjöldum er aflétt. Það gerir sitt til að
8KaPa skilyrSi fy rir þroska og framförum
^ieðal íbúanna. Það að borgin liefur getað
®taðið óliáð um tíu alda skeið, þótt það liafi
°sta® niargvíslegar fórnir, setur sinn sér-
all ,a 8V'P u borgarabraginn, einstæðan á
r\ Ítalíu, sem logar í deilurn, borgara-
p>rjoldum og róti byltinga og umturnana.
eneyjar 8ýnagt liafa losnað úr þessu spennta
, runisl0fti og þessum fæðingarhríðum
a stefna og liugsjóna eða eyðileggingar.
aij111 virðist vera laus við þetta fálm, sem
þr^staðar annars staðar á sér stað, heldur
lr i stefnum og lífssjónarmiðum fasta,
0 ar a^a braut, þótt stundum blási byrlega
stundum sé andbyr. En sú menning, sem
sk" )r°'S^a8t’ hefur verið sótt víða frá og
ai°puð nm. Meginstraumur þeirrar menning-
|Gr fnnninn frá Byzanz.
1 1111111 aldir liafa farmenn frá Feneyjum
o8, 8111a þangað og sótt fjársjóð lista
ag 'ngniynda. Það má því með sanni segja,
ar -raftur Peneyjamenningarinnar séu fólgn-
usar ltnnr veglegu dómkirkju heilags Mark-
þai * i*5111 6r vernclari borgarinnar, og enn
ke n 1 'lag er hvarvetna komið fyrir ein-
no^niSlllerki guðspjallamannsins, Ijónstytt-
Rvlít' arku8ardómkirkjan með sínum loga-
u lvelfingum býr yfir þeim dýrmæta
arfi, sem slær gruimtóninn í list Feneyja-
búans. En áhrif liafa borizt víðar að. Þann-
ig hefur listastefnu Feneyja verið lýst: að
liún sameinaði eða tengdi saman hinn fág-
aða kristindóm og barbariskan kristindóm
Vesturlanda; liugsæi Múhameðstrúarinnar
og þeirrar listar, sem kennd er við Islam,
og heiðni Grikkjanna, og úr þessu hefði mót-
azt listastefna, sem þrátt fyrir margbreyti-
leik áhrifanna, sem til hafa borizt, sé jafn
sérstæð og persónuleg eins og borgin sjálf
með lieiðríkju loftsins og fjölda síkjanna
sé sérstæð meðal allra heimsins borga, lista-
stefna sem er jafn ósigranleg og skipaflot-
inn var, sem borgin hélt úti á sinni glæst-
ustu siglingartíð.
Það hefur líka'verið sagt, að engum nema
Feneyjabúum myndi hafa heppnazt slík um-
sköpun, engum nema þeim, sem hefði slík-
an eldlegan áliuga og áræði og sigurvissu,
engum öðrum væri mögulegt að slengja á
þennan hátt saman öldum og stílum, skreyta
kirkjudyrnar með myndum af nöktu kven-
fólki, setja rómanska feminga upp á gyllta
hjálma byzantinsku listastefnunnar og pota
ljónsstyttum upp á gríðarliáar steinsúlur,
allt of háar og í ósamræmi við stærð ljón-
anna. En hér var allt slíkt leyfilegt, og ein-
mitt í því að brjóta slíkar venjur og stíl-
þvinganir fékk list Feneyja sinn heillandi
og ómótstæðilega svip.
Feneyjar vom líka á endurreisnartímun-
um einstæð borg. Auðug var bún og óháð.
Hún var t. d. eini staðurinn við Miðjarðar-
hafið, þar sem lífsviðhorf Múliameðstrúar-
mannsins og hins kristna manns gátu mætzt