Heimilisblaðið - 01.09.1945, Síða 4

164
HEIMILISBLAÐI®
án þess að reyna að uppræta hvort annað
eða heyja einvígi. I byggingarlistinni voru
márisk form og gotnesk samræmd og hið
bezta hagnýtt frá báðum. Þetta eitt sýnir
ljóslega frjálsræði og djarfleik í list borgar-
innar. En um borgina og stöðu liennar í list
endurreisnartímans verður það bezt sagt, að
hún sé safnglerið, sem leyfir öllum verald-
arinnar listastefnum að brotna í sér, en býr
síðan til úr geislunum sinn undurfagra brenni-
punkt, sem er list Feneyjabúans, einstæð í
íburði og formfegurð.
Með II Tintoretto nær þessi stíll og lista-
stefna hámarki sínu. Án þess að skilja livern-
ig hún er til komin er tilgangslaust að ætla
sér að dæma um list hans.
II.
T intoretto.
Hann bét réttu nafni Jacopo Robusti. Fað-
ir hans, Battista Robusti, bjó í Feneyjum og
hafði fyrir atvinnu að lita tau og föt, en slík-
ir menn eru á ítölsku nefndir tintore. Son-
urinn, sem Battista eignaðist árið 1518 og
nefndi Jacopo var í daglegu tali kallaður
„litli litunarmaðurinn“ eða Tintoretto og
þetta gælunafn festist síðan við liann. Tin-
toretto var snemma bráðgjör, og það leyndi
sér ekki, livert liugur hans stefndi. Hann
þakti alla veggi í liúsi föður síns með teikn-
ingum og skissum, og faðirinn sá, að bezt
myndi vera að koma syni sínum til einhvers
af meisturum borgarinnar, til þess að bæfi-
leikar lians fengju að njóta sín. Hann valdi
meistarann Titian. Þótt iðni Tintoretto og
dugnaður, og í einu orði sagt listamannsbæfi-
leikar, leyndu sér ekki, reyndist liann þó
engan veginn góður nemandi. Að minnsta
kosti lét Titian liann fara eftir stuttan tíma.
Ýmsir vilja því um kenna, að Titian liafi
verið afbrýðissamur í garð þessa unga nem-
anda síns, þótt bann ískyggilega fullþroska
og óttast, að liann myndi varpa skugga á sig
En aðrir kenna um ólilýðni og óstýrilæti
Tintorettos, og mun það sönnu nær.
Eftir það mun bann um 6keið hafa ráðið
sig til meistarans Bonifazio Veronese, en
ekki undi liann sér heldur þar 02 vildi vera
frjáls.
Hann tók til að nema upp á eigin spý*'
ur. Hann aflaði sér ýmissa listmuna, seB*
bann rannsakaði kostgæfilega. Hann útveg'
aði sér afsteypu af listaverkum Michelangel0
frá San Lorenzo í Florenz og af fornuiW
grískum listaverkum. Á kvöldin, þegar nið°'
myrkrið buldi borgina, sat bann einn á vinnU'
stofunni sinni og málaði eða teiknaði þe8S*
listaverk við luktarljós. Hann rannsakaði
skuggana og bin ýmsu ljósbrigði. Hann fékk
sér líka ýmislega litar dulur og saumaði fot
á myndastytturnar til þess að vinna út í stng*
ann fellingar og litbrigði sama grunnlitar 1
einliliða birtunni. Þá mótaði bann oft í vaX
eða leir til þess að lifa sig inn í rúmvíddir
og sjá fjarlægðir í veruleikanum og á stng'
anum. Óliáður vildi hann vera og fara 8l11'
ar eigin götur.
Þegar hann svo opnaði vinnustofu sína
bauð upp á viðskipti, var hann ekki Itól'
látur í auglýsingum um list sína. Yfir dyr'
um vinnustofunnar málaði liann: Formf^sl<l
Michelangelos en litir Titians“, og haii°
hafði vissulega fullan bug á að standa V1
þessi orð. Vinir bans kölluðu hann »)eid"
inguna“ og átti það að sýna áhuga hans °f?
hugdirfð.
Eitt liafði liann fram yfir marga af málur'
um endurreisnartímabilsins: Hann leit aldrel
á list sína sem tæki til fjárgróða og vell)'st
inga. Eins leitaði hann, og það var franu1111’
8á heiður, sem veittur er eftir sigraða þrallt
og unnið þrekvirki. Tintoretto var þvl ^uð
til að byrja á verki án þess að nokkur v011
væri til þess að hafa upp úr því. Ef honu111
lék hugur á að glíma við stórvirki, bau^st
hann meira að segja stundum til að fra®1
kvæma það gegn því einu að fá beinan kostu
að við verkið greiddan, liti, léreft o. s.
Þannig var það með fyrstu verulegu skre)’1
inguna, sem liann tókst á hendur. Hún var
sóknarkirkjunni bans, Santa Maria deirórt°’
og var það upphafið á sigurgöngu lians lUtl
í ríki listarinnar. Skyndilega uppgöt'11 1
menn, að nýr spámaður var risinn upp»
maður, sem vissulega myndi ekki láta gleV111‘
því, að framar ber að tigna þá sólina, gel11
er að rísa, en hina, sem er að ganga til vi^ar
Vinnuábugi lians var sérstæður. Tintorett0
gat aldrei verið iðjulaus. Italski ævisögurl
arinn Vasari skrifar um hann: „Þessi hsta