Heimilisblaðið - 01.09.1945, Blaðsíða 6

166
HEIMILISBLAÐl®
reglan kom saman til að líta á og dæma um
frumdrættina, og sér til mikillar furðu sáu
menn, að Tintoretto liafði lokið við verkið,
fullkomnað það, já og meira að segja kornið
myndinni fyrir á sinn stað.
Auðvitað urðu hinir þrír listamennirnír
æfir, og æðsti maður reglunnar krafðist skýr-
ingar frá Tintoretto, livers vegna liann liefði
tekið sér vald til að ljúka verkinu, þegar liann
hefði aðeins verið beðinn um uppdrætti að
því.
„Þannig undirbý ég verk mín og upp-
drætti“, svaraði Tintoretto. „Ég þekki ekki
aðra aðferð til að vinna að þeim. Allir upp-
drættir og frunnnyndir eiga að vera unnin
út á þennan liátt, svo liægt sé að sjá til fulln-
ustu livað í hugmynd málarans felst og livort
hún er þess virði að fá að standa á þeim
stað, sem lienni er ætlaður eða ekki. En þyki
yður það ekki þess vert að borga mér fyrir
erfiði mitt og þessa mynd, sem liér liggur
fyrir, þá“, bætti listamaðurinn við með tals-
verðu stolti, „býð ég yður hana að gjöf“.
Þrátt fyrir allt duldist mönnum ekki, að
mynd Tintoretto var sérstætt listaverk, og
bræðrareglan sá þann kost vænstan að lialda
myndinni og bjóða listamanninum fleiri og
stærri verkefni, sem liæfðu list hans og liæfi-
leikum. Þessi samkeppni átti sér stað árið
1560, og myndin, sem Tintoretto málaði í
loftið á Scuolo di San Rocco, er kölluð „Veg-
sömun hins heilaga Roch“.
Fjórum árum áður hafði senatið falið hon-
um að gera nokkrar myndir, sem setja átti
upp í hertogahöllinni. Því miður fórust þær
í eldsvoða í liöllinni 1577. Síðar málaði liann
fleiri myndir fyrir hertogann. Á meðal þeirra
er risámyndin „Paradiso“, sem er stærsta
málverk veraldarinnar, 87 fet á lengd og 34
fet á hæð. Engin Ijósmynd eða lýsing getur
gefið hugmynd um þá mynd og aðrar af risa-
myndum Tintorettos.
Til að gefa ofurlitla innsýn í borgaralega
stöðu Tintorettos er rétt að geta sérstaklega,
livernig þessi háalvarlegi listamaður gat í lxá-
alvarlegum viðfangsefnum listarinnar lagt til
bitur vopn í stjórnmálabaráttu Feneyjaborg-
ar út á við. Þótt friður væri góður eða all-
góður innan borgarinnar, var þeim mun meiri
togstreyta milli hennar og annarra stærri
bæja Ítalíu, og sú barátta var háð með ýmsu
móti. Borg páfans, Róm, var ein af þessui"’
og páfinn var um þessar mundir meiri v'er
aldlegur höfðingi en andlegur, meiri stjoru
vitringur en guðfræðingur. Þess vegna 8at
patriarkið og senatið í Feneyjum með nokkr
um rétti lialdið því fram, að þeir væru fu
svo sterkir forverðir og verndarar krisþ11
dómsins sem sjálfur páfinn. Nú málaði T1*1
toretto þá mynd, sem einna þekktust er °o
frægust inynda hans, en það er „Kraftave
heilags Markúsar“. Myndin er ein*af fj°r
um stórum málverkum, sem Tintoretto J,líl
aði fyrir San Marco skólann í FeneyjirD1
Myndin sýnir guðspjallamanninn, — en ba11’
var eins og áður er sagt, verndardýrlir>Sur
borgarinnar — koma sem elding frá |linl^|j
og frelsa mann, sém liefur verið tilbiðjau
lians, frá hræðilegum pyndingum, sem b
ullinn er að húa honum: vopnin, sem kva^
ararnir ætla að nota til pyndinganna, ver .
gagnslaus í liöndum þeirra, og láta e .
beita sér gegn liinum guðhrædda nia>111
Þótt þessi mikla mynd sé fyrst og frel ^
lielgisögn dýrlingsins, þá sáu samborga*1 ^
Tintorettos í henni dýpri merkingu
þótti augljóst, livað Tintoretto ætlaði
með málverkinu: Hér var gerður upp re
ingurinn milli Feneyja og Rómar. Be£
inn var sjálfur páfinn, liinn guðliræddi n*®
ur, sem treysti á lieilagan Markús, var SJ‘ j
kirkja Krists, en dýrlinguriim var táknm)
lýðveldis Feneyjaborgar. Sagan, sem 11
maðurinn var liér að segja, var því Þes9
Páfinn sjálfur er að því kominn að
að kirkju sinni dauðri, hin eina en um ^
örugga von, er ríki heilags Markúsar,
Feneyjar vernda og halda við. Þannig S
listamaðurinn um leið og hann skapaði
legt listaverk, lagt fram sterkara vopn í stJ
málabaráttunni en flestir af svonetn
stjómmálamönnum voru megnugir. g
Það var undarlega sterkt í sál Tintore
^ íln cL"n (rnmn o Tlnco irnnm r» n»• 1-íct • .
peú11
flét
, .Jkn-
Böðul1'
'Ö'
ljÓ3»
að dá skuggana. Þess vegna er list lians
og fremst dramatísk, leitandi að átökum
og skugga mannlífsins, þó engan veginn ^
al-dramatísk, lýsandi eymd og volæði PJ ^
skipulagsins. Hvernig hann setti viðfangse^
sín á svið, lýsir þessu vel. Honurn var gJ® ^
að láta atburði mynda sinna gerast i ^
um göngum eða hvelfingum, þar sem ^
gat leikið með dularfyllsta samspil ljeíi