Heimilisblaðið - 01.05.1950, Blaðsíða 11

82
HEIMII ISBLAÐl^
83

k - . • • .. . S .t •^.- -. ■ . . v- V
• ^
/V ý j un g ar í vísindum o g t œkni, f r éttir o g f r ú s a g n*
OlíuframleiSslan eykst í heiminum
PETROLEUM PRESS BUREAU í
London hefur hirt cftirfaraiuli
tölur um olíufrainleiðsluna 1947.
Töluruar sýna 9% aúkningu frá því
1946, en sé framleiðslan horin sam-
an við árið 1938 er aukningin yfir
50%.
Eftirfaraiuli tölur sýna framleiðsl-
una í ýmsum löndum 1947 og 1946
í milljónum tonna:
U. S. A.
MiS- Ofr SuSur-Anu
Venezuela
Mexico
Colombia
Argentina
Trinidad
Peru
Eins og venjulega er framleiðsla
Bandarikjanna meira en 60% af
heimsframleiðslunni. Næst er Vene-
zuela með 16%, því næst Sovét-
ríkin með 6%, Iran og Saudi
Arahia með 3%.
Aukniugin er mest t Mið-Aústur-
löndum 17%. lyrir styrjöldina var
framleiðslan þar aðeins 16 milljónir
tonna af olíu, en árið 1947 var
í Venczuela er framleiðslan
meiri en 1946 og rúmlega
ingi meiri en 1938, þegar
27 milljónir tonna.
14%
heh"'
hún
Framleiðslan
Indonesíu
MiS-Austurlönd.
Iran
Saudi Arahia
Irak
Egyptalaud
Kuwait
Bahrein
Indonesía.
Borneo (Bretland)
Austur-Indíur (Niðurl.l
Sovétríkin
Rúmenía
Öniiur liind
1947 1946 framleiðslan tvisvar og liálfu sinn-
250,0 234,2 uin meiri. Aftur á móti er fram- leiósla Sovétríkjanna ininni en 1938,
63,5 56,7 þegar liún var 29,7 milljónir tonna.
7,2 7,0 .
3,5 3,0 3,2 3,0 Orlon — n
2,9 2,9
1,7 1,7 'JT'KKI mun líða á löngu, unz
81,8 74,5 ■Ll heitið „orlon“ verður orðið ykk- ur hversdagslegt og munntamt. Þetta
19,8 19,5 nýja gerfiefni ryðnr sér nú svo
12,0 8,2 ört til rúms, að vera kann, að
4,7 4,7 nylon hverfi innan skamms í skugga
1,3 1,3 þess. Þegar nylmi er rakt, er það
2,7 0,8 frekar kalt og þvalt viðkomu, en
1,1 1,1 orlon er jafnan hlýlegt og mjúkt viðkomu, hvort heldur það er þurrt
41,6 35,6 eða vott. Vefnaðarvörur úr orlon taka nylonvörum langt fram til
1,9 0,3 notkunar utanhúss; þær þola betur
0,7 0,3 sólarljós, reyk, sýrur og gasmeng- að loft.
2,6 0,6 Mestur hluti þess magns, sem haf-
26,0 22,8 in verður vinnsla á þetta ár, mun
3,8 4,2 fara til iðnaðar, en samt eru væntan-
4,2 4,1 leg á inarkaðinn gluggatjöld úr orl- on, er ekki hlaupa eða rýrna, hurna-
410,0 376,0 föt, scm eru líkust ull viðkomu,
^Eim
ILISBLAÐIÐ
ar,
°R líkar silki viðkomu. .1. B.
ll*Rí iðnfræðingur hjá I)u Pont,
s^'r: „Reynslan hefur sýnt, að
( .^r,Ur úr orlon-þræði þola að
'fnsta kosti 100 þvotta án þess
■ la,a á sjá. Þá þola þær klór
I *
lrei,
ars
þ
u8un ölltim öðrum fatnaði het-
ött
hef"r
hú»
fyrif
aukizt mikið síðau 1946, cn
er nú samt miklu minni en
stríð, þegar hún nam 8,3 inillj"11
tonna. Framleiðsla Rúmeníu 1
hfh"'
minnkað stórlega og er tæpur
ingur af frainleiðslunni 1938. ,
Enda þótt olíuframleiðsla" _
lieiminum liafi aukizt um 34
ónir tonna 1947, er hún lang1
því að vera næjrilega mikil td P
að fullnægja þörfinni.
Verden lDA(f'
, . orloi'
en hrinda óvenju vel frá ser, ^
regnverjur, regnhlífar og regn'J0.^
sem munu endast margfalt 8
þær vörur, sein nú eru ^
Verkamenn tiiuiui eiga kost a 0 ^
„öryggisfutnaði“ og hönzkum,
þola ótrúlega vel álirif niargvl
legra efna og óhreininda. .j.
Síðastliðið sumar komust á
sögur um karlmannaskyrtur ui
on, sem áttu að taka ölluni ®
skyrtum langt fram að ga' ^
Starfsinenn hjá I)u Pont fyrir,a
inu og uinferðasalar maiferu ^
arra fyrirtækja, sem áliuga
á þessuri nýju vöru, hata ^
þær við dagleg störf sin.
þeirra notar aðeins eina 6
og ein uærföt úr orlon. I'hú"
eru þvegnar á hverju kvöldi*
að morgni eru þær þurrar og s
logandi vindlingur sé lagð-
j 9 Tlík, gluggatjald eða sóltjald
Urlon, kviknar ekki í þv’í svo
j rr|- Að vísu er liægt að kveikja
I 'f'diiu við logandi eld, en það
^9r ekki eitt út af fyrir sig.
0,8taða þessa nýja efnis gegn
I ‘ llosi og útilofti var reynd
I nillR, að komið var fyrir undir
,ilk,,u ninini sýnishornum af orlon,
r *’ lérefti, .nylon, bómull og
(Jrj°n' Eftir hálft annað ár hélt
0n‘Ú enn 77% af þanþoli sínu,
’ ii | .
. *a voru öll hin efnin orðin
’Hyt i,
tiaf Pessar °g þvílíkar tilraunir
. 9 8annað, að orlon er bezta
«ni
ft-j, ,.ei" vö1 er á í gluggatjöld,
,f "i'ild, ferðatjöld, yfirbreiðslur.
°R reiða. Einnig lítur út fyrir,
, har S(: fundið langþráð efni
J |> I ..
Nn' *reiðaframleiðendur; sem sé
: 1 Hlæjur á blæjuhíla, sem end-
” j.hi .
141 skemur en híllinn sjálfur.
da þykir enn svo heppilegt
,, . 1,1 sokkagerðar, að ekki liefur
f,rj faðgert að hefja framleiðslu
iif^l1Sokka, en á næsta ári má
r,rj 9 hess, að farið verði að nota
jll, 1 flestan annan kvcnfatnuð,
lrá hversdagskjólum til næfur-
'i) nra "áttkjóla. Orlon er öllum
,|Jgn,n cfnum heppilegra í baðföt.
, hornar næstum því jafnskjótt
n'aði,
| jj ei" sundmærin.
ijj| æRI hefði verið að framleiða
j]5l(. °ri"' úr orlon þegar á árinu
Vjj. ’ e" framleiðendurnir liafa ekki
lyrr sleppa þeim á markaðinn
lj| ^ °n þær hefðu verið reyndar
'(,Ö0 1,ar' T"yrir þrein áruni voru
jjr húsmœðruni seld gluggatjöld
li 0r|o». Þau reyndust hvorki
Ij, »e rýrna við þvotta, og
S ht* á sjá, þótt þau væru
-r ' héruðum, þar sem mikið
reyk og sót, og aðrar teg-
lifar Rlttgjratjalda verða skamm-
'iþ .'e8"a sýrutegunda og annarra
'n'"da í loftinu. Þau hafa lítið
N.
kemur upp úr vatninu"
slitnað við þvotta, og þornað öll-
um efniim fljótar. Það stafar af
þvi, að orlon drekkur í sig innan
við 3% vatns af sinni eigin þyngd.
Rayon drekkur í sig 50—125% af
þyngd sinni. Kólk í ýmsum liéruð-
iiiu Bandaríkjanna, sem hefur hafið
notkun fatnaðar og yfirfrakka úr
orlon-þræði, segir, að fötin séu Idý,
þurr og likust ullarfatnaði, og þau
séu sérstaklega skjólgóð oir auð-
velt að lireinsa Jiau eða þvo, t. d.
peysur. Fataefni úr orlon hleypur
ekki, og hrot fara ekki úr orlon
fötum, þótt þau vökni.
Undanfarin 10 ár hafa stórir hóp-
ar vísindamanna iinnið sleitulaust
að sköpun þessa nýja efnis. í lok
jiessa árs mun Du Pont hafa þigt
fram ^27.000.000 í því skyni. Orlon
varð fyrst til í tilraunastofum þeirra,
og fyrstu sex árin var það fyrir-
tæki eitt um hituna, og hefur enn
með höndum niikilvægustu einka-
leyfin þar að lútandi. En allt frá
árimi 1946 liefur fjöldi vafnaðar-
og spunaverksmiðja, litunarstöðva
og samsteypufyrirtækja í þeiin iðn-
greinum fengizt við hinn nýja þráð.
reynt hann og komizt að marg-
víslegri nytsemi hans. Nú orðið
selja ýmis framleiðslufyrirtæki Du
Pont hálfunnin efni, sem þeir síðan
vinna úr orlon.
Orlon er unnið eins og nylon og
rayon, eða með því að þrýsta gefjn-
iim sárfín göt vökva, sem storknar
og verður að þræði jafnskjótl og
hann verður fyrir áhrifum loftsins.
Orlon-vökvinn er litlaus, og er
sterkur og óþægilegur þefur af
honum. Aðalefni lians eru kolefni,
vatnsefni og köfnunarefni, en þau
efni eru unnin úr ýinsum liráefn-
mn, sem víðasl hvar eru nærtæk,
cins og kolum, kalksteini, steinolíu,
gasi, vatni og lofti. Áður en tekið
er að „spinna“ þræði úr orlon-
vökvanum, er hann meðhöndlaður
þannig, að mólekúl lians tengjast
hvert við annað og niynda ákaf-
lega langar inólékúl-„keðjur“, og
af því stafar teygjanleiki efnisins
og aðrir sérstakir eiginleikar.
Uin leið og orlou-þræðirnir eru
spunnir og undnir upp á spólur,
eru þeir teygðir eins og nylon-
þræðir. Því fer fjarri, að teygingin
spilli þráðunuin, þótt þeir séu
teygðir það mikið, að lengd þeirra
margfaldist. Það hefur' meira að
segja komið í ljós, að þeir verða
sterkari og tevgjanlegri við þessa
meðferð.
Orlon-þræðir líkjast silkiþráðum
að gerð, og úr þeim má einnig
vinna ullarkennt efni, eins og rayon.
Það er gert nieð því að liða og
ýfa stutta orlon-þræði, þangað til
þeir eru orð’nir mjúkir og lirokkn-
ir eins og ullarhár. Dr. Qtiig hjá
Du Pont hefur sagt: „Langir orlon-
þræðir líkjast mest silki allra gerfi-
efna. en ýfðir orlon-þræðir líkjast
niest ull allra gerfiefni, sem okkur
eru kúnn. Hæfni þess til utanhúss-
notkunar er slíkt, að við teljum
það l'remst allra efna til vefnaðar,
jafnt gerfiefna sem annarra“.
I-aird S. Goldsborough
i Reader’s Digest.
Steinnínn talaði
Frh. af hls. 79.
Hann bjargar þeim, er leitar
til hans. Hann kemur frá sín-
um helga himni niður til vor.
í sálu Sveins ómuðu orðin,
er GuS talaSi til Jesaja:
— Hann var særSur vegna
vorra synda og kraminn vegna
vorra misgjörða; hegningin,
sem vér höfðum til unnið,
kom niður á honum, og fyrir
hans betíjar urðum vér heil-
brigðir. fjes. 53, 5).
Gleði og friður fylltu sálu
hans. Hann reis upp þakk-
látur í huga fyrir frelsunina
í hlóði Jesú.
Hann var nýr tnaður.
Hið glataða var ttnnið aft-
ur. Drottinn ltafði tekið hann
til sín.
Sveinn Grönmyr þakkaði
Guði fyrir, að steinninn talaði.