Heimilisblaðið - 01.07.1958, Blaðsíða 4

Á miðri Messaríasléttunni er höfuðborg
eyjarinnar, Nicosia, og á austurströndinni
hafnarbærinn Famagusta. Á eynni er ræktað
hveiti og hafrar, olívur og bómull, og Kýpur-
vín eru vel metin víða um lönd. I skógunum
vex sedrusviður og sýprus (grátviður),
ásamt eik og beyki. Ennþá er unninn þar eir
úr jörðu, eins og til forna, þegar eyja þessi
var fræg um alla heimsbyggðina vegna þeirr-
ar miklu eirvinnslu, sem þar var á þeim tím-
um, en um þær mundir var litið svo á, að
heimsbyggðin væri lítið annað en löndin um-
hverfis Miðjarðarhafið, eins og kunnugt er.
Þá var eirinn almennt kallaður málmurinn
frá Kýpur eða Kýpurmálmur og mun þar af
komið hið latneska heiti hans cuprum. Af
því er aftur dregið heiti hans á mörgum
Evrópumálum, t. d. á ensku copper, dönsku
kobber (kopar einnig algengt hér á landi).
Þannig dregur þessi málmur nafn af eynni
Kýpur. Aftur á móti kvað nafn hennar vera
dregið af ilmplöntu einni, sem hefur vaxið
þar mjög mikið og nefnist cypras.
Loftslagið á Kýpur getur tæplega talizt
eins aðlaðandi og vanalega er gert ráð fyrir
á eyjum í Miðjarðarhafinu. Að vísu eru vorin
þar bæði fögur og þægilega hlý að jafnaði,
en sumrin eru oftast óþolandi heit. Þegar
kemur fram í september, eru allir vatnsfar-
vegir eyjarinnar uppþornaðir og jarðvegur-
inn tekur að springa af þurrkinum, en plönt-
urnar hengja niður skrælþurr blöðin, visin
og grá af ryki.
★
Einhvem tíma lengst aftur í eldgrárri
fornöld komu Föníkar til Kýpur, en hún
kemur samt fyrst til sögunnar um 1500 f. Kr.,
þegar Tútmósis þriðji (stundum kallaður
Napóleon Egyptalands) neyddi Kýpurbúa til
að ganga sér á hönd, og var eyjan enn undir
stjórn Egypta, þegar Amenhótep fjórði sat
að völdum, sem var síðastur hinna miklu
kommga 18. ættar, en veldi Egypta var mest
og víðlendast um þeirra daga. Seinna flutt-
ist fjöldi Grikkja til eyjarinnar og urðu þar
svo fjölmennir, að þeir voru í meiri hluta
meðal íbúanna. En eigi að síður litu eyjar-
skeggjar svo á, að þeir væru sérstök þjóð,
frábrugðnir öðrum Grikkjum að mörgu leyti.
Og víst er um það, að þeir höfðu mjög
sérstakt letur, sem var algerlega ólíkt grl
stafrófinu og hefur ekki tekizt að ráða frarn
úr því, fyrr en nú fyrir skömmu.
Kýpur var helgistaður í meðvitund F°rn,
Grikkja, umvafin dýrðlegum töfraljóma.
var sökum þess, að samkvæmt trú Pe\
hafði hin guðdómlega Afródíta, ástagyðjan^
sem steig upp úr löðri sjávarins, gengiö Pa
fyrst á land. Þess vegna nefndu þeir 113
líka stundum Anadiumén (þ. e. hun, s
leið upp úr hafdjúpinu), eða Cypris (Þ-
frá Kýpur).
Það er því ekki nema eðlilegt, þó að A r
díta væri tilbeðin öðrum guðum fremur •
Kýpur, enda var dýrkun hennar þar D
áköf og innileg. Það kom sér líka vel
farmennina á eyjunni, að hún var u
hafsins og hafði því mátt til að lægja D
þess og bænheyra þá, er þeir hétu a
hana
að láta þá fá góða og happasæla ferð uin
víðáttur sjávarins.
Þó að Kýpur yrði að vísu, er tímar
liðu,
hver*
Assýr'
að lúta stórveldum þeim, sem risu upp
á fætur öðru, í grennd við hana, s. s.
íumönnum, Babýlon og Persum, þú DeP
aðist eyjaskeggjum þó löngum að varð
sjálfstæði sitt að nokkru leyti, þar ir!jj
bornir undirkonungar fóru löngum með v
á eyjunni í umboði sigurvegaranna. Og 0
hverju tókst eyjarskeggjum líka að ^
af sér oki erlendra yfirráða og gerast
menn í sínu eigin landi um lengrl
skemmri tíma. ^33
Eftir orrustuna við Issos í október ^
f. Kr., þegar Alexander mikli vann ^ r
stórsigur sinn á Persum, lagði hann '>^\x
einnig undir sig, eins og meginlandið ^
botni Miðjarðarhafsins, en eftir hans ^
komst eyjan undir yfirráð Ptolemeusar>^^
ríkti í Egyptalandi og eftirmanna hans-
miðja 1. öld f. Kr. gerðu Kýpurbúar jjj
reisn gegn yfirráðum Egypta, en hun
til þess, að Rómverjar komu til skja
I Róm hafði Mareus Porcius Cato hinn
tekið sér fyrir hendur að stemma stigu ^
vaxandi uppgangi Cæsars. Öldungara
sem helzt vildi losna við hann, íól °jegg
þá það — að því er virtist —• vrr \
hlutverk að koma málefnum Kýpure^^jgi
viðunandi horf — vitanlega frá sjónar
Rómverja, hvað hann og gerði á þann
136 — HEIMILISBLAÐIÐ