Heimilisblaðið - 01.05.1961, Blaðsíða 2

SKUGGSJfl
Ekki eru allar rósir rauðar.
Á jörðu okkar er allt lit-
skrúði vafið. Við sjáum það,
vitum juið og gleðjumst
yfir því. En iiver veit, af
hverju jvessir litir stafa;
bláir, rauðir, grænir, gulir
og allar þessar jiúsundir
litbrigða? Allt, sem iifir, er
marglitt, bver lífvera mynd-
ar litarefni, og jiau jn-óast á vissan hátt í henni,
breytast fyrir áhrif annarra efna með náttúrlegum
hætti. Blóðið er rautt, gallið græt og regnbogahimna
augnanna er ýmist hrún, biá, glá, græn eða af blönd-
uðum lit. Hárið er einnig með ýmsum litum, sem
breytast að jafaði með aldrinum. Og engmn undrast
þetta. Þannig er það í áttúrunnar ríki. í hverri jurt
búa ákveðin litarefni, sem breytast í samræmi við
áhrif umhverfisins, jarðvegsins og andrúmslofts-
ins. Að vísu ákveða litningarnir, litarefnin í sell-
unum og litarupplausnir í kími fræsins litarhátt
jurtarinnar, en þó hefur margt annað komið til
greina, þar að auki, til þess að kveða endanlega á
um litinn, svo sem áhrif umliverfisins og nálægra
efna. Sýruefni jurtarinnar sjálfrar geta t. d. breytt
bláu litarefni i rautt, aukið eða mmnkað aðstreymi
safans getur haft áhrif á litinn. Náttúran hefur út-
húið hverja jurt með sinni efnarannsóknastöð, og
l>ar eru gerðar tilraunir samkvæmt efnafræðilcgum
lögntálum. Garðyrkjumaðurinn getur á siirn hátt lagt
nokkurn skerf til endanlegs útlits jurtarmnar, i
samvinnu við náttúruna, er hann ætlar saman jurta-
tegundir og undirbýr efnainnihald jarðvegsins ú sér-
stakan hátt. Með þvi er hægt að hafa vcruleg áhrif
á jvetta litla dásemdarverk náttúrunnar.
Mývargur og vatns-
kettir. Sumarblíða
og mývargur! All-
víða, bæði hérlend-
is og erlendis, virð-
ast þessi bugtök
vera hvert öðru svo
tengd, að þar finn-
ist engin lausn á.
Það er bit mýflugn-
anna, sem gert hef-
ur þær svo ill-
ræmdar, og þvi
veldur kvenflugan ein. Hún stingur ])ó ekki með
broddi, heldur með stungurana. Þegar hún hefur
slungið, spýtir hún munnvatni sínu inn i stunguna,
svo að ekki blæðir úr henni, og þá á liún auðvelt með
að sjúga i sig blóðið. Við þetta myndast dáh 1
hólga kringum sárið.
Mýflugurnar verpa eggjum sinum i vatn eða h
fellingar á spendýrum og mönnum. Jafnvel nasa
ur spendýra eru ekki öruggar fyrir henni. Lirtui
lifa í vatni, en þurfa j)ó að anda. Af þeirri ást*
hafast j)ær við í yfirborði vatnsins og láta önduwu^
pipu sina, sem er á afturhluta þeirra, standa UPP ^
vatninu. Þess vegna er em helzta aðferðin til a
vinna bug á mývarginum sú, að dreifa yfir vatnS
flötinn einhverju efni, sem stíflar öndunarpípullial’
jiví að þá kafna lirfurnar.
Ekkert er nýtt undir sólinni. í okkar vestræna hclin_
er harla fátt, sem getur kallazt nýtt undir sh*in!'j
Þegar italski kaupmaðurinn Marco Polo ferð3
um hin fjarlægu Austurlönd fyrir 700 árum (l^
1298) höfðu Kínverjar fyrir löngu jiekkt og n°^
pappír, púður, áttavita, silki, póstþjónustu, Ja
skjálftamæla, kol til eldiviðar, læknislyfin efe c
og fenedrm, vasaklútinn o. m. fl. Eftir göluni 1
ristum að dæma, sem gerðar voru á upphajs
miðaldanna hjá okkur, höfðu ]>eir ennig „fljj*®®
vagna“. Þeir eru teiknaðir eins og risastorii ^
l'uglar, og á vængjum jieirra er eitthvað, sem
skrúfum ! — Loftbelgur var sendur á loft l>ar 1 ‘ ,
jiegar árið 1306. Það var við keisarakrýninf?0
Pekíng.
Ef maður togar í báða enda á örmjóu, gormh'S^
jiræðinum í venjulegri ljósaperu, verður lira
rúmur metri á lengd.
*
f riki náttúrunnar fyrirfinnst í raunirini ekki n.ju.
efnafræðilega „hreint vatn“.'Vatn inniheldur °
lega margar örsmáar loftblöðrur og óupplevsta __
ishluta á milli jieirra. En „ágalli" jiessi veiti1 _ .r
inu einmitt j)á eiginleika, sem eru sérken111^^
fyrir j>að. Bandarískir vísindamenn hata ]>°
leitt efnafræðilega „hreint" vatn, og þaö re- n^tt
vera seigt og limkennt efni. Þeir gátu henfc ^
smálóð neðan í slíkan vatns-„þráð“, án þess a
slitnaði.
á grc111'
Brezkir skógfræðingar I)afa talið nálarnar _jaf0'
trjánum. Enda þótt trén væru jafnstór Frf325,00»
gomul, var tala nalanna ærið olik — allt fi
og niður í aðeins 30,000 nálar. Ef nálarnar a
asta, loðna trénu voru lagðar hver við endann uJJÍ,
arri, náði halarófan 25 kílómetra vegarlengd, o ^ ^
mál þeirra voru samtals 400 fermetrar. 0
sterklegt eikartré ber allt að því 600,00 blö > °.
lega gufar út úr þeim a. m.k. 110 tonn af va 11
Hversu margar fjaðrir eru ú einum og sa
inum? Metið ú norður-ameriskur söngvasvanu > 'miU*
rúmlega 25,00 fjaðrir. Flestir söngfuglar * grjr.
1500 og 4000. Endur hafa 12,000—15,000 IJ‘.aSr-
Kólíhrífuglinn er að sjálfsögðu með tæst*11
irnar; aðeins eitt þúsund.
ISBLA
pI'B
90
heimil