Heimilisblaðið - 01.07.1961, Blaðsíða 16

úr úran 235 og úran 238. (Hin hættulega
gagnverkan fæst fyrst, þegar úranmagnið
nær ákveðinni stærð — „hinum hættulega
fjölda“, eins og það er kallað). Úran 238
er tiltölulega algengt og kostar hreinunnið
ekki nema ca 400 krónur kílóið. Úran 235
finnst aðeins í örsmáum kornum í úran 238,
ósýnilegum nema í smásjá, og kílóið af því
myndi kosta á að gizka 150.000 krónur.
Níutíu og fimm hundraðshlutar af
brennsluefni Savannah er ódýrara úranið,
því að í ljós hefur komið, að undir neutron-
árásinni frá úran 235 breytist úran 238 í
efni það sem kallast plútóníum, sem er
jafn notagilt og úran 235. Þetta þýðir, að
vélar Savannah framleiða brennsluefnið
handa sjálfum sér um leið og þær knýja
skipið áfram.
í grundvallaratriðum er vél Savannah
ekki ýkjafrábrugðin vélunum, sem notaðar
eru í kjarnorkuknúna kafbáta og rússneska
ísbrjótinn Lenín. Gerhreinsuðu vatni er
dælt gegnum reaktor-kjarnann (óhreint
vatn verður geislavirkt) með 30 km hraða
á klukkustund og undir 125 kílóa þrýstingi
á hvern fersentimetra. Hinn annarlegi
ljómi blaktir ekki þótt vatnið fari sína leið,
því að eldur þessi nærist ekki af súrefni;
hann þarf aðeins að vera sjálfum sér næg-
ur. í reaktornum er vatnið hitað, til þess
síðan að hita upp leiðslur þar sem um
annan vatnsstraum er að ræða. Eimur sá,
sem þannig myndast, knýr síðan hverfi-
hjólin, en frá þeim kemur aflið, sem veld-
ur skipsskrúfunum. Reaktorvatnið er síð-
an leitt áfram í geymi, þar sem geislavirk-
um óhreinindum er skolað burt, en síðan
hverfur það aftur í reaktorinn, til að hefja
hringrásina að nýju. Vélasamstæðu þess-
ari er fyrir komið í geysistórum geymi,
sem vegur 45 tonn. Geymir þessi er úr
blýi og gerviefni því, sem nefnist polyæ-
tylen, og veitir algjöra vörn gegn geisla-
virkun frá reaktorkjarnanum.
Þetta er allnákvæm aðferð til að koma
í veg fyrir, að aðrar vélar skipsins verði
geislavirkar, en ekki er hægt að segja, að
hún sé áhrifamikil afspurnar, og þó er hún
sú eina, sem enn hefur verið fundin upp. Á
þennan hátt á kjarnorkan að geta verið
jafn hættulaus og hvert annað afl, sem
tækni og vísindi hafa lagt okkur upp 1
hendurnar. Mælingar hafa leitt í ljós, að
farþegi, sem situr í sólbaði uppi á aðal-
þilfarinu, fær alveg jafnmikið geislavirkt
magn úr sólargeislunum sem úr kjarnorku-
bálinu í iðrum skipsskrokksins.
Þrátt fyrir allt hið lága magn ai
brennsluefni, getur þó kjarnorkuknúið skip
enn ekki staðizt samkeppnina við gufu-
olíuskip, hvað kostnaðinn snertir. Það hef-
ur kostað 32 milljónir að smíða Savannah’
og fyrir þessa fjárupphæð hefði verið hsegt
að smíða tvö eimskip af sömu stserð-
Reynslan sýnir þó, að með tímanum hljóta
tæknifræðingar að komast niður á betri og
ódýrari framleiðsluaðferðir, og Savanna'1
er smíðað fyrst og fremst til að sýna þelIT1
hæfileika mannsandans traust.
Fyrst um sinn hefur Savannah tvenns
konar hlutverki að gegna. Skipið á
flytja varning og farþega og á þann hat
sýna, að kjarnorkan er áreiðanleg og hsettu-
laus. Sömuleiðis á það að opna augu verz"
unar — og siglingamanna fyrir því, a
þróunin er hraðstíg, og að tími er til kom-
inn að semja grundvallarlög um allt sem
viðkemur siglingum kjarnorkuknúinna
skipa.
Ekki er lengra síðan en í ágúst 1958, a
danska ríkisstjórnin bannaði kjarnorku-
kafbátnum Skate að sigla inn til KaUP'
mannahafnar, af ótta við hættulegar a '
leiðingar geislavirkunar, ef eitthvert slys
kynni að henda skipið í höfninni. Dönsku
stjórnarvöldin höfðu ekki aðstöðu til a
athuga öryggisútbúnað skipsins — af helll
aðarlegum ástæðum máttu erlendir tsekm
menntaðir menn ekki koma um borð í ka
bátinn. Öðru máli gegnir með Savanna ■
Það er smíðað svo að segja fyrir opnum
tjöldum. Níu þjóðir — Bretar, Frakkar>
Belgar, Hollendingar, Þjóðverjar, lta’ir’
Japanir, Svíar og Danir — hafa haft ver
fræðilega fulltrúa í skipasmíðastöðinni,
ýmsar fleiri þjóðir, t. d. Sovétþjóðirrial’
hafa sent fulltrúa sína þangað í heimsó m
Engin leynd hefur átt sér stað; allt hexu
verið sýnt og öllum spurningum svarað.
1) Ekki er enn ákveðið, hvert skipið fer í jówf ^
ferðma; hvort það kemur t. d. við á Norðurlön ^
Ákvörðunin verður tekin af Kjarnorkumálane
148
H EI M ILIS B L A P1 ®