Heimilisblaðið - 01.09.1977, Page 24

manns daglega um tíma, þegar illa leit
út fyrir hernum. Og þegar Suðurríkin biðu
ósigur gerðist þriðjungur hermannanna
liðhlaupar.
Stríðið hlaut að dragast á langinn vegna
þess, hve báðir aðilar voru jafnir. Hugsið
ykkur, borgarastríð. sem stóð yfir í fjög-
ur ár (1861—65).
öll hugsanleg ráð voru notuð til þess
að eyðileggja fyrir andstæðingunum og
yfirbuga þá. Landsvæðin, þar sem stríðið
geysaði, voru afar strjálbýl. Það var erf-
itt að útvega, hernum matvæli. Á þessum
slóðum var aðeins hægt að heyja hernað
vegna þess að þar voru stór, skipgeng
fljót og um héruðin lágu járnbrautir, sem
flutt gátu hernum vistir og skotfæri.
Það var því áríðandi að eyðileggja járn-
brautarsporin, svo að andstæðingarnir
hefðu þeirra engin not. Hermenn Norður-
ríkjanna voru sérstaklega duglegir við
þetta. Áhlaupasveitir, riddaralið og fót-
göngulið fóru í sameiningu og rifu upp
brautarbita og teina, kveiktu bál undir
teinunum þangað til þeir voru rauðgló-
andi, þá sneru þeir upp á þá, þangað til
þeir voru eins og tappatogarar, svo að
ómögulegt var að nota þá framar. Þegar
herir Norðurríkjanna tóku brautarstöðv-
ar, forða- og vopnabúr af óvinunum eyði-
lögðu þeir þau, vægðu aðeins kirkjunum.
Óhemju ósköp af bómull var bemnt til
þess að þjarma að íbúum Suðurríkjanna.
Stór landsvæði voru algjörlega lögð í auðn.
Frjósamur dalur í Virginíu, sem herir
Suðurríkjanna höfðu oft haft aðsetur, var
svo gereyðilagður af óvinunum, að sagt
var: „Ef kráka ætlar að fljúga yfir dal-
inn verður hún að hafa fæðu með sér.“
Floti Norðurríkjanna hélt uppi hafn-
banni við strendur Suðurríkjanna, svo að
þau slitnuðu úr sambandi við umheiminn.
Þau gátu nú ekki lengur selt aðalútflutn-
ingsvörur sínar, tóbak og bómull, eða feng-
ið fyrir þær matvæli. Þessar vörur lágu
undir skemmdum á ökrunum og lífsnauð-
synjar stórhækkuðu í verði. Kaffipundið
kostaði 50 dollara. Fatnaður var næstuw
ófáanlegur. 1 Suðurríkjunum var svo að
segja enginn iðnaður. Ein kvenstígvél
kostuðu 250 dollara og kvenkjóll 1000 doll-
ara. Fötin varð að bæta á meðan nokkur
heil brú var til í þeim. Helmingur hers
Lees hershöfðingja var klæddur tötrum,
en fimmti hluti hermanna hans voru ber-
fættir.
Þegar langvarandi stríð standa yfir sæta
stríðsfangarnir verri meðferð en nokkrir
aðrir. Þegar skortur ríkir í landinu verða
þeir, öðrum fremur. að svelta og frjósa-
— Því lengra sem leið á stríðið varð
grimmdin og ofstopinn meiri. Fangavörð-
ur í suðurríkinu Georgia gortaði af þvn
að hann hefði drepið fleiri menn í fangels-
inu heldur en Lee hershöfðingi í mann-
skæðustu orustunni. Og það er svo sem
trúlegt. Það má segja, að fangelsið haf1
verið hreinasta víti. Á svæði, sem var 500
m langt og 250 m breittt og umlukt staura-
girðingu, lifðu árið 1865 yfir 31000 fang'
ar frá Norðurríkjunum. Jafnt sumar sem
vetur urðu þeir að liggja undir berum
himni og hitastigið var frá 30° hita og
allt að 6° kulda. Þarna lágu þeir, stóðu
eða gengu hver innan um annan í verstn
öþriínaði; þeir fengu vonda fæðu, vorU
hálfnaktir eða aðeins í óhreinum tötrumi
þaktir af mýi og vargi, sem sat oft einS
og skorpa á andliti og kroppi. Þeir vor11
hálfsturlaðir af sólbruna, hungri, sjúk'
dómum og iðjuleysi. Óþefinn frá þess11
víti var hægt að finna í 4 km fjarlæ^
og fjöldi hræfugla sveimaði yfir staðnum
í leit að fæðu.
Og farið var ómannúðlega með negranU'
Þeir voru látnir gjalda þess, að Norðut'
ríkjamenn tóku málstað þeirra.
Dæmi voru til þess, að negrar voru lok'
aðir inni í húsi, sem svo var borinn eld'
ur að, og ef einhverjir hinna „svört11
djöfla“ — eins og menn komust að orð1
— vogaði sér út úr eldinum, var hau11
168
HEIMILISBLAÐl^