Heimilisblaðið - 01.05.1979, Blaðsíða 4

sér nægja teninga og tafl, brauzt nú sem
eldur í sinu um leið og til sögunnar komu
mannspilin með alla sína halarófu og
margföldu möguleika. Æruverðir kirkju-
höfðingjar horfðu upp á það áhyggjufullir
hversu spilin féllu í góðan jarðveg og
sneru almenningi frá guðrækilegri iðkan;
og þegar þetta syndarinnar tókstund tók
jafnvel á stöku stað að ryðja sér braut
inn fyrir klausturmúrana, var farið að
snúast gegn þessu af alvöru. Sá sem hvað
skeleggast prédikaði mót spilamennskunni
var heilagur Bernhard. Árið 1423 hélt
hann slíka vandlætingarræðu á fundi ein-
um í Bologne, að áheyrendurnir ruku til í
ofboði og þustu hver til síns heima, sóttu
þangað spilin og taflmennina og hvað sem
var af slíku tagi og vörpuðu fyrir fætur
hans í stóran haug. Að fundi þessum lokn-
um, þegar heilagur Bernhard var á heim-
leið ásamt föruneyti harla ánægður með
árangur boðunar sinnar, kom teiknari einn
að máli við hann og bar sig ærið aumlega
yfir því, að búið væri hér með að svipta
sig lífsviðurværinu. Bernhard dró þá mynd
upp úr pússi sínu, gullna sól með tákn-
stöfum Krists, I.H.S., og mælti: ,Mála þú
þetta!“ Teiknarinn hélt heim á leið og
málaði merki heilags Bernhards — og allir
hinir iðrandi syndarar keyptu myndina.
Hann varð auðugur maður.
Að fyrirmælum kirkjunnar var nú út
gefið bann við spilamennsku í sérhverju
landi; en það fór sem jafnan fyrr: for-
boðinn ávöxtur jók matarlystina. Þrátt
fyrir öll boð og bönn var haldið áfram að
spila, í veitingahúsum og heimahúsum og
hverskonar samkvæmum. Hirðirnar fóru
í fararbroddi, og sjálfir konungarnir töp-
uðu oft háum fjárupphæðum, já, hærri en
þeir höfðu efni á. Þannig var Henrik IV.
iðulega mjög aumur þegar hann þurfti að
biðja sinn stranga fjármálaráðherra um
aukasporslu til þess að bæta fyrir tap sitt
í spilamennskunni. Ekki tók heldur neitt
betra við, þegar bannið var aðeins látið
gilda um helgidaga og þess í stað var lagð-
ur hár skattur á spilin. Sá skattur varð
aldrei neitt í samjöfnuði við þær regm-
upphæðir sem lagðar voru undir í æstum
spilahasar. Við hina íburðarmiklu frönsku
hirð var þannig spilað um gífurlegar fjui'-
upphæðir við grænu borðin, bæði karlai
og konur settu aleigu 'sína að veði, og Eng-
lendingar urðu margir hverjir gripn11
slíku æði, að þeir fóru ár eftir ár til þesS
að gleyma sér fullkomlega í þessari taum-
lausu áráttu spjátrunganna frönsku. Hers-
höfðingjar, fjármálaspkúlantar, stjórn-
málamenn og iðjuleysingjar spiluðu nótt
eftir nótt um aleiguna og höfðu myndað
sérsaka klúbba til þess arna. I Almack-
klúbbnum var þannig spilað um sérstakai
peninga-einingar, myndvöndla sem í voi'U
50 sterlingspund hverjum um sig. Fox ráð-
herra tapaði 200 000 sterlingspundum a
einni nóttu. Fitzpatrick hershöfðingi °£
Spencer lávarður misstu aleiguna við spila"
borðið — en fengu síðar komið á laggi1’11'
ar smá-banka, fyrir lánsfé, og nurluðu
þannig saman því mesta sem þeir höfðu
misst. Herramaður einn, Paul að nafu1;
nýkominn frá Indlandi með slík auðsev'
að hann átti að geta lifað áhyggjulaus ti
æviloka, missti á einni nóttu 90 000 sterl-
ingspund á spilaknæpu í London — og f01
daginn eftir til Austurlanda aftur, til þesS
að öngla saman nýrri fjáupphæð . . •
Það sem einkum fór í taugarnar á kirkj'
unni var bölv það og formælingar sem
spilamennskunni fylgdu. Sá sem einm1
frægastur varð fyrir að tvinna fjandam1
var Dufresne, hinn ástsæli einkaþj"1111
Lúðvíks XIV., sem. talinn var afkomandi
Henriks IV. í beinan karllegg og dánd1'
fríðrar garðyrkjustúlku hans, Anet a<
nafni. Oft og iðulega ávítaði sólkonungu1'
inn Dufresne fyrir það, að hann gæti ek^1
haft taumhald á tungu sinni við spib11’
og að lokum sagði hann við hann, að e
HEIMILISBLAÐl^
76