Alþýðublaðið - 02.05.1923, Blaðsíða 2

2
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fjárhagsaðstaða
íslandshanka.
Eæðu Jóns atþíngismamts
BaldTÍnssonar íneðri deild
Alþingis.
(Frh.)
Háttv. 3. þingmaður Reyk-
víkinga talaði um, að á upp-
gangstímunum hefðu bankarnir
gerst djartari til láca og þá
einkum íslandgjbanki. Já; það er
víst enginn, sem neitar því, að
íslandsbanki hafi þá verið full-
djarfur ílánvðitingum, ogþarf ekki
að nefna nema stærri lánin til fisk-
hringsmannanna, og það heíðu
víst margir óskað, að varlegar
hefði verið farið. En gagnvart
almenningi, sem Iána þurfti að
leita, býst ég við að bankinn
hafi sýnt »gartni« þá eins og fyrr
og síðar. Ég er sammála háttv.
þingmanni um það, að bankarnir
eigi þakkir skildar íyrir það að
hafa gætt varúðar um að koll-
varpa einstaklingum, sem komist
hafa í kröggur, et það hefir þá
verið gert hlutdrægnislaust.
Þá get ég ekki stilt mig um
að minnast á þá höfuðfirru, sem
háttv. þingmaður (J. Þ.) hélt fram
og haldið befir verið fram af
öðrum áður, einkum háttv. þing-
manni DalamUnna (B. J.), að ekki
sé ástséða til að fárast út af
hinu mikla tapi bankans, þar
sem htð tapaða fé hafi runnið
til landsmanna sjálfra, og að
kaup verkámanna, sérstaklega
1919, hafi verið hærra en sam-
svaraði því verði, er síðar fékst
fytir afurðirnar.
Því er nú fyrs.t til að svara,
að það er ekki sök verkamann-
anna, þó að útgerðarmennitnir
hafi braskað og brallað með af-
urðirnar og tapað á þvi braski.
Kanp verkamanna hefir aldrei
verið hærra en það og þá ekki
heldur 1919, að þeir hafa, þegar
bezt hefir látið, getað dregið
fram lífið án þess að vera upp
á aðra kornnir.
Svo mætti ef til vill á það
imnna, að þó að atvinna væri
talsverð 1919, þá koma þar á
eftir mörg atvmnuieysisár, og að
tap útgerðarmanna þá varð mest
af því, að þeir >spekúleruðu« með
afurðirnar. Og þó að verkamenn
fengju sæmiieg íaun þá, af því
vinnan var mikil, þá mundu þeir
þó mikíu íremur hafa kosið að
atvinna væri alt af sem jöfnust.
Og þetta, sem haldið er fram,
að ttp íslandsbanka hafi lent í
vösum landsmanna sjáhra og
aðallega hjá verkalýðnum er
höfuðfirra í röksemdafærslu
þeirra.
Ég skii ekki annað en að
allir háttv. þingmenn viti og
ekki sízt háttv. þingmaður Reyk-
víkinga (J. Þ.), að mikið af tapi
íslandsbanka hefir iíka orðið
. erlendis, sem bezt sést á því, að
fjátkreppan lýsir sár einkum í
skorti á erlendum gjaldeyri.
Ekki hefir það runnið til (s
íenzkra verkamánna, ált tapið á
verðfalii íslenzku togaranna. Árin
1920 — 1922 hafa verið keypdr
frá útlöndum yfir 20 logarar og
verðfall á þeim hefir varla numið
minna en 6 — 7 milljónum króua.
Þetta té hefir alt fnrið út úr
úr Iandinu. Þá má nefria vöru-
flutningaskip þau, sem fiskhringa-
mennirnir voru að láta byggja í
Englandi í mestu dýrtfðinni, og
þeir urðu að greiða hótt á 2.
miiljón króna til þess að losna
við og fá uppgjöf ásamningum.
Ekki hefir þetta ié runnið til
landamanna. Og ekki heldur
verðlækkunin á öilum þeim dýru
mótorbátum, sem keyptir voru
í dýrtíðinni. Það fé hefir alt
runnið til útlanda. Tap íslenzkra
útgerðarmanna á síldarbraski í
Svíþjóð og á fiski á 't páni hefir
heldur ekki runnið til lands-
manna.
Otalið er enn alt það té, sem
íslenskir stríðsgróðamenn hata
eytt erlendis á strfðsáiunum, og
það eru Ifklega ekki svo íáar
milijónir. Ekki hefir það lent
hjá íslenzkum verkamönnum.
Þegar háttv. þingmaður (J. Þ.)
var að tala um hátt kaup verka-
manna, þá mintist hann ekkert
á lausi bankastjórnar íslands-
banka og bankaráðsins á stríðs-
árunum. Það er þó talið fuli-
víst, að kaup eins barikastjórans
hafi numið- um 80 þúsundum
króna eitt árið. En mér finst
ástæða tií að spyrj.t, hvort kaup
þassara manna hafi ekki verið
íuiíhátt, borið aarnan við þá
niðurstöðu um hag bankans,
sem komið hefir í Ijós eítir þessi
ár! Og þetta háa kaup banka-
stjórans er álíka eins og 30 —40
verkatnannafjölskyldur verða að
láta sér lynda í satuaniögð árs-
laun.
Háttv. 3. þingmaður Reyk-
víkinga (J. Þ.) hatði það eítir
>nákunnugum« manni, að tap
Laodsbankans á þessum árum
væri 3 — 3^/2 milljón króna og
væri þannig t'ltölulega meira en
tap íslandsbanka. Ég ætla mér
alls ekki að rengja þetta, því
þar sem háttv. þingmaður tekur
svo til orða, áð hann hafi þetta
eftir »nákunr>ugum« manni, þá
verð ég að líta svo á, sem hann
hafi þetta ettir einhverjum banka-
stjóra Landsbankans eða ein-
hverjum starfsmanni þess banka,
handgengnum bankastjórninni.
En út af þessu vildi ég segja
það, að kunnugur maður hefir
getið þess til — ég nota orðið
»kutmugur«, en ekki »nákunn-
ugu.r«, svq háttv. þingmaður ætli
ekki, að það sé neinn úr stjórn
íslandsbanka, — áö ekki muni fást
gieiddur nema liðugur helmingur
þeirra víxla, sem íslandsbanki
teiur á reikningi sínum.
(Frh.)
seiid Alþýðublaðinu.
Heimir. Söngmálablað 2. töíu-
blað 1. ár. — I þessu helti eru
m. a. leiðbeiningar við söng-
stjórn, minningargrein um Heiga
Helgason tónskáld, ýmis drög
til sönglistarsögu landsins, dómar
um hljómleika o. fi. Ritið ber
vitni um ótrauðan áhuga útgef-
enda á málefninu, er ritið fjallar
urn, og það svo, að þeir elna
meira en þeir hafa lofað; er
slíkt fátítt, m iofsveit.
HlgskýrsJnr íslands. Yfirlit
yfir innfluttar og úffluttar vörur
2. ársfjórðung 1921. — Sam-
kvæmt yfirliti þessu hefir verð
innfluttr«r vöru þennan ávsfjórð-
unu nuroið alls 13208354 kr., en
útflottrár 5917409 kr. j. og 2.
ársfiórðung sama árs nam verð
innfluttrar vöru samtals 19357437
kr., en útfluftrar 13635509 kr.