Heimir - 01.05.1910, Blaðsíða 10

202
H E I M I R
Skofianir Servetusar breiddust út, eins og viö var aö búast
þar sein þær höföu mætt jafn tnikilli mótspyrnu, og höfðu ali-
inikil áhrif. Sérstaklega féllu þær á frjósainan jarðveg í Italíu.
Þar voru fyrir tvær stefnur í frjálslyndisáttina. I fyrsta lagi
voru sumir af mentamönnum þeim, er höföu kynt sér forngrískar
bókinentir fúsir til aö gagnrýna allar kenningar kyrkjunnar, og í
ööru lagi höfðu skoðanir Endurskíraranna borist til Ítalíu og
fengiö þar talsvert fylgi. En rannsóknarrétturinn leitaöi uppi
alla sem létu opinberlega í ljósi skoöanir andstæöar kyrkjnnni.
Þar afleiöandi flúöu margir, sem ekki voru óhultir skoöana
sinna vegna til annara landa. Nokkrir þessara ítölsku flótta-
manna komu til Sviss.en urðu að leita þaöan aftur, ef þeir voru
ekki Ivalvín og hans fylgjendum sainmála í öllu. Póllar.d og
Transylvanía voru einu löndin, þar sem aö þessir menn gátu
veriö óhultir um líf sitt skoöana sinna vegna.
Á Póllandi höföu pólitískar hreyfingar orsakaö meira trú-
frelsi en annarstaöar átti sér staö. Aðallin haföi stutt málstaö
kaþólsku kyrkjunnar, en alþýöan neyddi hann til aö rýmka all
mikiö til bæði hvaö trúarbragöaleg pg stjórnarfarsleg réttindi
snerti. Þess vegna gátu þeir, sem hvergi annarstaöar gátu haft
skoðanir sínar óáreittir haldiö þeim fram þar, án þess aö veröa
fyrir miklum ofsóknum. Italskir frjálstrúarmenn fluttu þangaö
skoöanir Servetusar og annara.er höföu svipaða stefnu og hann,
og þær náöu fljótt útbreiðslu. Sá hét Georg Blandrata, ítalskur
læknir, er haföi dvaliö í Genf og kynst Kalvín, sein mest starfaði
aö því aö útbreiöa únítarískar skoöanir á Póllandi. Uin 1560
var stofnaöur þar únítarískur söfnuöur í bænum Krakau og innan
fárra ára var risinn upp óháöur og allinargmennur flokkur ;i
Póllandi meö únítarískum skoöunum.
Sá sem inestan og beztan þátt átti í myndun stefnu þessa
flokks var annar Itali l'anstus Sósínus aö nafni. Föðurbróöir
hans, Lelio Sosínus, haföi sezt að í Sviss og var þektur aö þyf
að hafa injög frjálslegar skoöanir þó honum tækist aö láta svn-
ast sem hann væri Kalvín sainmála. Sósínus yngri flúöi undan
rannsóknarréttinum til Sviss og fór þaðan til Póllands laust fvrir
1580. Þar vann hann í 25 ár, þar til hann dó, aö útbreiösl.u
skoöana sinna og myrtdun únítarískrar kyrkju.