Heimir - 01.06.1910, Blaðsíða 3

HEIMIR
219
nefnilega, aö trú ætti úvalt aö stjórnast af skynseminni þannig,
aö allar trúarbragöalegar kenningar mættu gagnrýnast; þessari
sömu grundvallarreglu fylgdu þeir einnig er til biblíunnar kom,
þaösamtsem áður varð ekki til þess aö þeir höfnuöu biblíunni;
þvert á rnóti gerðu þeir hana aö trúar—og siöferðislegum mæli-
kvarða, sem þeir álitu óskeikulan í öllum aðalatriðum. Þaö sem
þeir sérstaklega voru mótfallnir í Kalvínstrúnni var forlaga kenn-
ingin og hið ósveigjanlega kyrkjuvald. Margir þeirra hölluðust
rneira eöa rninna aö skoöunum Sósínusar, sem voru orönar þá vel
þektar á Hollandi í geguum þá frjálstrúarmenn, Sem höföi leitaö
þangaö undan ofsóknum frá Póllandi; en þrátt fyrir það uröu
þeir samt aldrei eins frjálslyndir yfirleitt og Sósínus og hans f}dg-
jendur höföu veriö á meöan þeir voru óhultir meö skoöanir sínar,
Skoöanir Arminíusar og fylgjenda hans bárust til Euglands
og hjálpuðu til aö mynda þar frjálslynda stefnu í trúmálum, sem
síðar leiddi af sér stofnun únítarískrar kyrkju. En þar gætti einn-
ig fleiri og eldri áhrifa, sem taka verður til greina þegar um upp-
runa únítarakyrkjunnar á Englandi er að ræöa.
Siöbótin á Englandi átti sér staö meö öðrutn hætti en í
öörum löndum þarsetn hún komst á. Hún blandaðist þar sarnan
við stjórnmálin og konungsvaldiö og átti að rnjög litlu leyti ræt-
ur sínar að rekja til verulegra skoöanabreytinga í trúmálum.
Af þessu le.iddi, aö á Englandi var sett á stofn ríkiskyrkja, sem
hvaö skoöanir snerti var næsta lík kaþólsku kyrkjunni, og höfuð
hennar var konungurinn í staö páfans.
En þessar kringumstæður gátu samt ekki komiö í veg fyrir
aö einstaklingar aöhyltust frjálsari skoöanir en þær setn ríkis-
kyrkjan hélt frain. Allar skoöanabreytingar, sem áttu sér stað
á meginlandi Norðurálfunnar bárust fljótt þangaö. Endur-
skírararnir, sem áöur hefir veriö minst á fluttu kenningar sínar
til Englands og fengu fljótt áhangendur. Sömuleiöis voru
margir sem hölluðust aö skoöunum Aríusar—flokksins á fjóröu
öldinni hvaö kristshugmyndina snerti. Öll þessi vantrú varofsótt
af ríkiskyrkjunni; margir voru hneptir í fangelsi um lengri eöa
skemmri tíma, og nokkrir voru ceknir af lífi. Ofsóknir þessar