Heimir - 01.09.1910, Blaðsíða 11

H E I M I R
7
%
ingar líðandi tíma geia ekki náð til og sem hefir í þeirra augum
jafn bindandi sannleiksgildi fyrir alla. I trúmálunurn eru æfin-
lega allii þeir, sem nefna sjálfa sig og enga aðra rétttrúaða í
þessum fiokki.
I öðru lagi eru til menn, sem virðast ekki hugsa um það
hvort skoðanir sínar fyrst og fremst séu réttar heldur það hvort
þær komi að notum, færi sig nær þeim markmiðuni, sem þeir
hafa sett sér. Þessir inenn veija sér skoðanir sínar eitthvað líkt
því og hygginn kaupmaður velur sér varning sinn, meö tilliti til
hagsmuna í fraintíðinni. Auðvitað getur þeim verið alvörumál
með margar skoðanir sínar, en þeirra eigin persóna og lífsgæði
sitja altaf í fyrirrúmi fyrir þei.in Þegar skoðunin styður
ekki lengur það sem verið er að reyna að gera að aðalmarkmiði
lífsins, þá er gildi hennar farið, þá er skift um og önnur reynd,
sem útlit er fyrir að betur muni gefast undir kringumstæðunum.
Og það eru í þriðja lagi til menn, sein taka skoðanir sínar
frá ennþá öðru sjónarmiði. Þær eru þeiin sjálfum svo sam-
grónar, að þær eru þeim ekki utan að komandi sannleikur, sem
verði að viðtakast vegna þess ómótmælanlega gildis, semíhonum
sjálfum felist, og því síður geta þær orðiö að meöölum, sem fái
gildi sitt frá einhverjum tilgangi, sein er skjddari persónunni en
skoðanirnar sjálfar. Þær eru sannfæringar, sem eru lifandi og
manninum ófráskiljanlegar svo lengi sem engin gagngerð breyt-
ing á sér stað í sálarlífi hatis. Þær eru sannleikur, og ineira en
sannleikur, þær eru líf. Gildið setn þær hafa er samskonar og
gildi það sem lífið sjálft hefir. Auövitað eru þær háðar ytri
skilyrðum, nema þar sem i'ill slík skilyrði eru vettugi virt, alls-
konar öfgar geta komist að, en þær sækja ekki gildi sitt til
neinna ytri skilyröa, þvert á móti liggur það í sambandi þeirra
við viljann og sálarlífið í heild sinni.
Það þýðir ekki að tala um hvað af þessu sé rétt og hvað
rangt. I raun réttri er það ekkert nema mismunandi upplag
sem mönnum er að rniklu leyti ósjálfrátt. Suinir menn geta
ekki án þess verið að hafa einhverja ímyndaða eða verulega
óyggjandi vissu, sem er aðfengin, til að sníða skoðanir sínar og
hugsunarhátt eftir. Aö vissu leyti er aðferð þeirra rétt, því í