Heimir - 01.10.1910, Blaðsíða 15

H E I M I R
39
Að venja sig á að trúa.
Þaö er göniul hversdagsheimspeki aö maöurinn sé ekkert
nema vaninn. Auövitaö er það ofsagt, en engum mun þó
blandast hugur um, aö mjög mikið af lífi hvers manns er það
sem þaö er aðeins vegna vanans. Einn hinn skarpskygnasti
sálarfræöingur, sevn uppi hefir veriö, próf. William James, segir
í einu af ritum sínurn, aö ef menn á æskuárunum vissu hversu
fljótt þeir veröa samanhnýttir vanabögglar (bundles of habit), þá
rnundu þeir hugsa betur um á hvaö þeir venjasig. Hann drepur
hér á mjög alvarlegt efni, nefnilega þaö, aö helmingurinn, og
þaö jafnan verri helnringurinn, af öllum voruin vana er ósjálf-
ráður; þetta eöa hitt er oröiö aö vana áöur en nokkur veit af.
Uppeldisfræöin og uppeldisaöferöirnar, sem notaöar eru bæöi í
heimahúsum og skólum yfirleitt, stuöla mjög aö venja unglingana
í hugsunarleysi. Viljaþrekiö er hálfkæft niöur vegna þess aö
svo Iítil áherzla er lögð á aö þroska það. Því verður sanrt ekki
neitaö að mikil umbót hefir átt sér staö í þessu efni á síðari
tímum og meiri umbóta má vænta í framtíöinni.
I trúmálunum birtast öll einkenni mannlegs sálarlífs með
mjög sterkum dráttum. Þar veröur meövitundin um ófullkom-
leika aö hálfgeröu brjálæöi hjá sumu fólki; þar veröur sálarró-
semin svo stööug að ekkert getur haggað henni; og þar verður
vaninn svo rótgróinn að jafnvel engin öfl geta upprætt hann.
Katólska kyrkjan hefir séö þennan sannleika og hún heiir
notaö sér hann. Hún eyöir stórfé til barnaskóla þar sem alþýðu-
mentunin er kostuö af alrnannafé og trúarbragöakennsla útilokuð,
og þaö er gert í þeim tilgangi eingönguað venja börnin á katólska
trú; þaö er, að venja þau við siöi katólsku kyrkjunnar, því um
skilning á trúarskoöunum getur auövitaö ekki veriö að ræða.
Sú bjargfasta sannfæring katólsks fólks að þess kyrkja og engin
önnur flyti hina einu sönnu trú er vanasannfæring, sem eklci er
grundvölluð á neinum samanburöi eöa skynsamlegri umhugsun.