Heimir - 01.12.1910, Blaðsíða 13

HEIMIR
85
fööurleifö Tolstoys hafdi meöferöin á bændunum veriö í betra
lagi. En nú vildi hann gera alt, sem unt væri til aö upplýsa þá,
er þeir voru orönir frjálsir menn. Hann kom því á fót skóla
fyrir þá, lagöi stund á aö kynna sér búfræöi, til aö geta verið
þeim hjálplegur viö jarðyrkjuna og reyndi á allan hátt að bæta
hag þeirra. Sumar af þessurn umbóta tilraunum hans bannaði
stjórnin, en öörum hélr hann áfrarn með góðum árangri. Jafn-
íramt því seni Tolstoy starfaöi aö þessum umbótum tók hann
aö gefa sig á ný viö vísindutn. Hann las heimspeki, félagsfræði
og skáldrit af mesta kappi. Þegar hann var 41 árs gamall
byrjaöi hann aö læra grísku og varð fullnuma í því máli á mjög
skömmum tíma. Áriö 1860 byrjaöi hann aö rita eina hina
frægustu bók sína, bókina “Ofriöur og friður.” I bók þessari
lýsir hann herlíhnu nákvætnlega. Iiann segir frá hörmungum
þeim, setn hann sjálfur haföi veriö sjónarvottur að í Krimstríð-
inu. Herfrægöina álítur hann einskis viröi og eftirsóknina eftir
henni bygða á algerlega röngum hugsunaihætti. Hann gerir
lítið úr mestu herforingjum heitnsins og álítur afrek þeirra meira
tilviljun aö þakka en þeirra eigin dugnaöi og skarpskygni.
Bókin er ein hin harðasta árás, sem gerö hefir veriö á herfrægð
og sigurdramb stórþjóðanna, og um leiö þaö snjallasta, sem ritað
hefir veriö allsherjar friöi til stuönings. Skömmu eftir að þessi
bók kom út, birtist hin frægasta skáldsaga hans Anna Karenina.
í henni kvaö marga drætti vera aö finna úr Tolstoys eigin lífi.
Eins og tekið hefir veriö fram, var þessi tími einn hinn ró-
legasti í öllu lífi Tolstoys. Hann hafði algerlega yfirgefiö sitt
fyrra líf og gaf sig viö engu nema hjálparstarfi sínu á meðal
bændanna og ritverkum sínum. Dauöi eldra bróöurs hans, sem
hann unni hugástum, var honum mjög mikiö sorgarefni og vakti
hjá honum sömu hugsanirnar, sem hann haföi barist við í æsku.
Hann segir, aö undarlegt sálarástand hafl byrjaö að koma yfir
sig. “Hvers vegna ? og til hvers? voru spurningar, sem stöðugt
stríddu á mig,” segir hann. “Þannig varö ég, hraustur og
ánægður maöur, fullur af þeirri tilfinningu, aö ég gæti ekki lifaö
lengur, aö einhver ómótstæöilegur kraftur væri aö draga mig
ofan í gröfina. Hugsunin um sjálfsmorö kom yfir mig eins