Heimir - 01.12.1910, Blaðsíða 15
HEIMIR
87
merkustu ritum. Þaö hefir mikiö veriö um þaö sa»t í blöðun-
um, aö bannfæring kyrkjunnar hafi lagst þungt á hann, en þaö
er efalaust misskilningur. Hann var búinn að yfirgefa hana í
raun og veru löngu áöur en hún bannfæröi hann.
Frá kyrkjukenningunum hvarf Tolstoy að hinum uppruna-
lega kristindómi, kenningum Jesú. Hann útskýrði þær sam-
kvæmt sínum eigin skilningi á guðspjöllunum. Sá skilningur
var í mörgum tilfellum gagnstæður því sem nútíöar fræöimönn-
um ber saman um að sé rétt, en í öðrum varhann þeim fyllilega
samdóma. Enginn efi er á því, aö Tolstoy tók þær kenningar,
sem mynda kjarna Nýjatestamentisins og lifði hiklaúst eftir
þeim, eins og bezt hann gat. Sumar af hans eigin skoöunum,
og aöferð hans að sanna gildi þeirra, hafa mætt misjöfnum
dóinum; sérstaklega er margir þeirrar skoöunar, að tilraun hans
til að innræta mönnum mótstöðuleysi gegn öllum árásum og
rangindum geti gert rússneskri alþýðu meira ílt en gott. En
hvað sem vissum skoðunum Tolstoys og skilningi hans á kristin-
dóminum líður, þá hljóta allir að dáðst aö sjálfsafneitun hans og
einlægni í umbótastarfi sínu. Þrek hans og staðfesta í að fylgja
sínum skoðunum fram einkendu hann sem mikilmenni, er hefur
sig upp yfir allar andstæðar kringumstæöur.
Tolstoy yfirgaf að lokum heimili sitt sökum þess aö honum
fanst fjölskylda sín vera starfi sínu og skoðuuum fráhverf.
Hann lagði af staö austur í Uralfjöll til fundar viö dálítinn flokk
; kf skoðanabræðrum sínum þar. En á þeirri leið’dó hann-
J' ' Lengi fram eftir öldum mun hans verða minst vegna sinna
‘'gofúgu hugsjóna og óeigingjörnu breytni, végna síns mikla mann-
-'kærleika og réttlætisþrár, Vegnk alls þessa vafi hann einn af
inestu og sÖnnustú mönnúm nútímans.