Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1925, Side 5

IÐUNN
Þjóðarfrægð.
163
farið að prenta bækur og hve tiltölulega mikið var prent-
að, þrátt fyrir það, hve afskekt landið var og kjörin bág.
Hann minnir á framfarirnar, sem hér hafi orðið á síð-
ustu öld í ýmsum atriðum menningarinnar, að ísland
hafi á þeim tíma átt merka fræðimenn og aðrir, sem
af íslenzku bergi voru brotnir, svo sem Thorvaldsen og
Vilhjálmur Stefánsson, getið sér frægð; að dánartalan
hafi lækkað stórum, að Islendingar hafi komið á skyn-
samlegum lögum um ellistyrk, að landið eigi allskonar
skóla, þar með háskóla, er Frakkar, Þjóðverjar og Danir
hafi átt sendikennara við; að hér séu ýmisleg fræði-
félög, er gefi út merkar bækur; að alþýðumentun sé
góð og að börnin læri að lesa og skrifa heima; að
lestrarfýsn alþýðu sé mikil; að kynsjúkdómar hafi aldrei
náð að útbreiðast hér að ráði o. s. frv. Og alt þykir
honum þetta því merkilegra sem alþýða manna hafi
jafnan verið fátæk og lengstum lifað í verstu hreysum.
Eg býst við að þetta láti nú alt vel í eyrum vor ís-
lendinga og að oss þyki vænt um að sjá svo fagra
spegilmynd af íslenzkri þjóð í riti þessa manns, er sjálf-
ur hefir farið um allar álfur og hefir svo furðanlega
útsýn yfir sögu og eðli kynkvíslanna. En það, sem mér
finst mest um vert, og það, sem eg vildi sérstaklega
beina athyglinni að, það er mælikvarðinn, sem hann
leggur á oss. Mér finst vér verðum að gera oss Ijóst,
hvort sá mælikvarði er réttur, því að sé hann rangur,
þá verður þessi dómur um oss ekki mikils virði. Sé
mælikvarðinn hins vegar réttur, þá erum vér skyldugir
að nota hann sjálfir, þegar vér viljum gera oss grein
fyrir, hvers virði vér séum og framkvæmdir vorar hvert
skiftið.
Eins og vér sáum, spyr Huntington fyrst um það,
hve mikið sé um þjóðina ritað og hve margir af sonum