Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1930, Blaðsíða 18

340
Frá heimsstyrjöldinni mildu.
IÐUNN
verður hann upp frá þessu að heyja hörðustu baráttuna.
En Renn kemst brátt að raun um, að óttinn kvelur
fleiri en hann. Og það, sem heldur mönnum uppi, knýr
menn stöðugt áfram, er hvötin til þess að reynast karl-
menni. En stríðið er það ógnarafl, sá skelfingarmáttur,
að það er í raun og veru ofan við mannlega getu að
standa uppréttur í því. Og Renn, og aðrar persónur í
bók hans, berst á barmi uppgjafar og örvæntingar, en
án þess að láta bugast til fulls. Hann berst fyrir mann-
legum eigindum í sál sinni, fyrir manndómi sínum. En
hinn skæði óvinur, stríðið, á leyndardómsfullan, heiftúð-
ugan mátt. Hjá því verður hver hermaður smár, reynsla
hvers einstaks smávægileg. I sambúð við það breytast
hermennirnir, án þess þeir ráði við, steypast í nýtt mót.
Þeim er það sár raun. Og í angist og ótta þjappast
þeir hver að öðrum, leita þeir trausts hver hjá öðrum.
Þannig skapar stríðið traust vináttubönd. »Menn færast
þar svo voðalega nálægt hver öðrum, voðalega, því að
menn halda þeim þó ekki hjá sér. Þeir verða allir
hrifnir burtu aftur«. Það er stríðið, sem valdið hefir.
Gegn því tjáir ekki að berjast. Alt er undir því komið
að sætta sig við það, og gera skyldu sína, skyldu sína
sem hermaður, til þess að týna ekki virðingunni fyrir
sjálfum sér. Eftir það væri lífið óbærilegt. Menn verða
að gera skyldu sína, hvar sem örlögin setja mann. Og
Renn er sannur hermaður, einn í hópi miljónanna, sem
möglunarlaust létu líf sitt fyrir hugsjón skyldunnar. Og
Renn er hetja, þrátt fyrir óttann. Hann er hetja án
hrifningar og trúar. Föðurlandið er fyrir hann gamall,
útslitinn talsháttur, en samt elskar hann það. Og hon-
um kemur aldrei í hug að vilja losna undan þeim örlög-
um, er hann hafði ratað í, enda þótt hann skildi þau
ekki. Það elur stöðugt ótta hans, að slík örlög skuli