Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1930, Side 19

IDUNN
Frá heimsslyrjöldinni miklu.
341
vera til, að stríð skuli vera til, en fyrst svo er, varð að
taka þeim með karlmensku. Og það gera allar persón-
urnar, sem Renn segir frá. Það eru þöglar hetjur, sem
einskis spyrja, en aldrei bregðast hermannsskyldu sinni
— og aldrei týna því dýrmætasta, sem þær eiga: virð-
ingunni fyrir sjálfum sér. Renn hefir að vísu komið
breyttur úr stríðinu, en það steypti honum ekki í glötun.
Erich Maria Remarque: Im Westen nichts Neues
(I íslenzkri þýðingu eftir Björn Franzson) hefir verið
mest lesin af öllum bókum úr stríðinu. En hún hefir
hlotið mjög misjafna dóma, að minsta kosti í Þýzkalandi,
og margir telja »Krieg« eftir Renn standa henni framar,
að sannleiksgildi og frásagnarhætti. Vinsældir sínar á
hún ef til vill mikið því að þakka, að hún féll svo vel
við hugsunarhátt þess tíma, er hún kom fram á. Sami
hugsunarháttur var til á stríðstímunum, einkum er á
leið ófriðinn, en ekki hjá öllum þorra hermanna, eins og
dæmin hér að framan geta gefið mönnum bendingu um.
Bók Remarques mun því naumast geta orðið fulltrúi fyrir
skoðanir nema nokkurs hluta hermanna. Það er fásinna
eftir lestur einnar bókar að halda því fram, að »svona
hafi stríðið verið*. Hver höfundur átti takmarkað sjónar-
svið og takmarkaða reynslu. Algilda lýsingu á stríðinu
eignast menn aldrei. Remarque lýsir þeim mönnum, er
stríðið gerði að rótleysingjum, mönnum, sem á enga
lund tókst að yfirvinna stríðið innan frá, komu ungir í
stríðið og áttu ekki nægan andlegan þrótt til þess að
standast ógnir þess. Þeir sættu sig aldrei við það, finna
hvergi fótfestu, hvergi traust né huggun. Sár gremja býr
um sig í sálum þeirra, hatur til allra þeirra afla, er
unnu að eyðileggingu þeirra, hatur til þeirra, sem höfðu
gint þá í stríðið. Öll afstaða þeirra er neikvæð. Efa-
semdir naga rætur lífsmeiðs þeirra. Allar hugsjónir æsk-
löunn XIV. 23